Ψωρίαση
Σχετικά με την Ψωριασική αρθρίτιδα βλέπε το υποκεφάλαιο Αρθρικό οίδημα, Σπονδυλαρθρίτιδα, Αρθρίτιδα-μη βακτηριακή. Αρθρικές ενοχλήσεις εξαιτίας της ψωρίασης περιγράφονται επίσης στο υποκεφάλαιο Ενθεσοπάθειες.
Ορισμός
Χρόνια, φλεγμονώδης με ανοσολογική διαμεσολάβηση δερματική και συστηματική νόσος με απολέπιση του δέρματος εξαιτίας έντονης αύξησης της δημιουργίας νέων κυττάρων, επίσης με συχνή ύπαρξη αρθρικών συμπτωμάτων κ.ά.
Η νόσος μπορεί να εκδηλωθεί και χωρίς δερματικές εκδηλώσεις παρά μόνο με κοινές αρθραλγίες.
Αιτιολογία
Κληρονομική αυτοάνοση νόσος.
Ως εκλυτικοί παράγοντες μπορεί να δράσουν διάφορες λοιμώξεις (κυρίως στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις του φάρυγγα/ αμυγδαλίτιδες), τραυματισμός του δέρματος, στρες, παχυσαρκία, κατάχρηση αλκοόλ, κάπνισμα.
Ορισμένα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν μία νόσηση
(λίθιο, σκευάσματα-ΜΣΑΦ, βήτα αποκλειστές, χλωροκίνη, αναστολείς-ΜΕΑ, απότομη διακοπή συστηματικής χορήγησης κορτικοστεροειδών).
Συμπτώματα
Πρόκειται για μία γενικευμένη νόσο του σώματος με συμπτώματα κυρίως από το δέρμα, αλλά επιπλέον ακόμη και με αρθρίτιδες (ιδιαίτερα στις AMΦ-αρθρώσεις) και τη ΣΣ (ιερολαγονίτιδα/ σπονδυλίτιδα), καθώς και ενθεσοπάθειες, όλες οι μορφές από ήπιες ως σοβαρές αρθρίτιδες.
Επίσης σχετίζεται και με αυξημένη νοσηρότητα από IBD [ΙΦΝΕ] (κυρίως νόσο Crohn, αλλά ακόμη και Ελκώδη κολίτιδα), κοιλιοκάκη, όπως και συσχέτιση με καρδιαγγειακή νόσο και μεταβολικό σύνδρομο.
Η ηλικία, στην οποία πρωτοεκδηλώνεται συχνά είναι εκείνη των 10-20 ετών.
Οι δερματικές βλάβες συνήθως (σε περίπου 2/3 των περιπτώσεων) είναι σχετικά περιορισμένες με επέκταση σε επιφάνεια μικρότερη από τρεις παλαμιαίες επιφάνειες. Είναι τυπική η απολέπιση, οι καλά περιγραμμένες κηλίδες με συμμετρική κατανομή.
Στις τυπικές περιπτώσεις εκδηλώνονται δερματικές βλάβες με αυστηρά οριοθετημένες, συχνά κυκλικές/ωοειδείς, προσκολλημένες παχύνσεις, οι οποίες καλύπτονται με γκριζωπά ή αργυρόλευκα λέπια. Η απολέπιση μοιάζει να είναι σαν είδος στεαρίνης και κάτω από τα λέπια αποκαλύπτεται ερυθρό δέρμα με σταγονοειδείς αιμορραγίες.
Οι βλάβες συνήθως εκδηλώνονται σε περιοχές, που υπόκεινται σε πίεση, περιοχές στήριξης, π.χ. αγκώνες, γόνατα, γλουτιαία χώρα. Επίσης είναι συχνή η εκδήλωση στο δέρμα του τριχωτού της κεφαλής. Οι βλάβες σε καμπτικές επιφάνειες ή όπως αλλιώς ονομάζεται ανάστροφη ψωρίαση πρωτοεμφανίζεται με έντονη καλά οριοθετημένη ερυθρότητα χωρίς απολέπιση.
1. Ψωρίαση προσώπου:
Ερυθρότητα, απολέπιση. Συχνά επεκτείνεται, όπως η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα.
2. Σταγονοειδής ψωρίαση:
Συμμετρική διασπορά ερυθρών κηλίδων μεγέθους από χιλ. ως εκατ., οι οποίες σιγά σιγά παρουσιάζουν απολέπιση στον κορμό και τα άκρα. Κυρίως προσβάλλει παιδιά και νεαρά άτομα. Σπάνια συνοδεύεται από κνησμό.
Εκδηλώνεται συχνά σε περιοχές πρόσφατης λύσης της συνέχειας του δέρματος, π.χ. σε εκδορές.
Συχνά πρωτοεμφανίζεται μετά από λοίμωξη, συνήθως στρεπτοκοκκική λοίμωξη του λαιμού και μπορεί να επανεμφανιστεί στη συνέχεια σε άλλη λοίμωξη.
3. Ψωρίαση χεριών/ ποδιών:
Ερυθρότητα, μεγάλης έκτασης πεταλοειδής αποφολίδωση, μερικές φορές υπάρχει δυσχέρεια στη διάκρισή της από το έκζεμα ή την πιτυρίαση.
4. Ψωρίαση του δέρματος του τριχωτού κεφαλής:
Συχνά εντοπίζεται αποκλειστικά στη συγκεκριμένη περιοχή. Είναι δυσχερής η διάκριση από το σμηγματορροϊκό έκζεμα. Ωστόσο στην ψωρίαση συνήθως οι κηλίδες είναι πιο διεισδυτικές, η απολέπιση πιο παχιά και περισσότερο σαν είδος στεαρίνης.
Η τυχόν ύπαρξη διάφορων κηλίδων ψωρίασης σε τυπικές θέσεις διευκολύνουν τη διάγνωση.
5. Ανάστροφη ψωρίαση:
Εντοπίζεται κατά προτίμηση σε δερματικές πτυχές, π.χ. μασχάλες, βουβωνικές χώρες, κάτω από το στήθος. Εκδηλώνεται συχνά σε άτομα με υπερβολικό βάρος, με αυστηρά όρια και μία λεία ερυθρή επιφάνεια με χρώμα, που μοιάζει εκείνο του σολωμού.
Ελέγξτε για τυχόν ύπαρξη κι άλλων σημείων ψωρίασης στο δέρμα του τριχωτού της κεφαλής, τα νύχια και το δέρμα!
6. Ονυχοψωρίαση:
‘‘Νύχια σαν δακτυλήθρες’‘ με ασύμμετρης εμφάνισης μικρά βοθρία μεγέθους χιλιοστών. Το νύχι χαρακτηρίζεται από πάχυνση, γίνεται πορώδες και τα περιφερικά του τμήματα αποπίπτουν εύκολα, ενώ μερικές φορές αυτό συμβαίνει πιο κεντρικά με ερυθροκίτρινες κηλίδες, ‘‘σαν σταγόνες ελαίου’‘. Ορισμένες φορές χαρακτηρίζεται από ασύμμετρη πάχυνση, κιτρινωπό αποχρωματισμό και υπονύχια υπερκεράτωση, η οποία προκαλεί ανύψωση της επιφάνειας του νυχιού (ονυχόλυση).
7. Κατά πλάκας ψωρίαση:
Αυστηρά περιγραμμένες πλάκες με παχιά απολέπιση, που καταλείπει στίλβουσα σαν στεαρίνη επιφάνεια. Συχνά στην επιφάνεια κάτω από την απολέπιση αποκαλύπτεται έντονο ερύθημα.
Μία πλάκα αποτελείται από πολλαπλές, συρρέουσες βλατίδες.
Η συχνότερη εντόπιση αφορά τους αγκώνες, τα γόνατα και τους γλουτούς, αλλά μπορεί να διασπαρεί στον κορμό και τα άκρα.
8. Ερυθροδερμική ψωρίαση:
Ερυθρότητα, στην οποία συμμετέχουν μεγαλύτερες δερματικές επιφάνειες.
Πρόκειται για σοβαρή μορφή της νόσου.
9. Φλυκταινώδης ψωρίαση, Φλυκταίνωση παλαμών πελμάτων, PPP:
Διασπορά μικρών, στείρων φλυκταινών εξωτερικά στην επιδερμίδα στις παλάμες και/ή τις πατούσες. Η γενικευμένη μορφή της νόσου θεωρείται σοβαρή. Σχετίζεται με το κάπνισμα.
10. Συμμετοχή της περιοχής των γεννητικών οργάνων:
Μεταξύ άλλων μη ειδικές ερυθρές βλάβες στη βάλανο.
Διερεύνηση
Κλινική διάγνωση!
Υπάρχουν στο ατομικό ιστορικό αρθραλγίες, ραχιαλγία; Κοιλιοκάκη; Κληρονομικότητα;
Επισκόπηση ολόκληρης της επιφάνειας του δέρματος, στην οποία συμπεριλαμβάνονται τα νύχια, η γλουτιαία σχισμή και ο ομφαλός.
Επισκόπηση του λαιμού σε σταγονοειδή ψωρίαση, αν χρειαστεί εργαστηριακός έλεγχος σχετικά με το Στρεπτόκοκκο Α. Ενδεχομένως βιοψία.
Σε ψωρίαση η εικόνα είναι τυπική, αλλά η ιστοπαθολογική εξέταση συχνά δε βοηθάει στην πράξη στο να μπει η οριστική διάγνωση.
Η ψωρίαση σοβαρής μορφής σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται το μεταβολικό σύνδρομο.
Γι’ αυτό να γίνεται έλεγχος ΑΠ, γλυκόζης-πλ, λιπιδίων, ΔΜΣ, περιφέρειας μέσης.
Η ψωρίαση σχετίζεται επίσης και με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, π.χ. κοιλιοκάκη. Ίσως χρειαστεί έλεγχος αντισωμάτων-τρανσγλουταμινάσης.
Διαφορική διάγνωση
Έκζεμα, κυρίως το έκζεμα χεριών και ποδιών.
Ερύθρασμα (σε ανάστροφη ψωρίαση).
Νομισματοειδές έκζεμα (μπορεί να μοιάζει με την ψωρίαση κατά πλάκας).
Σμηγματορροϊκό έκζεμα μπορεί να μοιάζει με την ψωρίαση του δέρματος του τριχωτού κεφαλής-/προσώπου. Όσο αφορά το δέρμα του τριχωτού της κεφαλής, όταν πρόκειται για το σμηγματορροϊκό έκζεμα, συνήθως προσβάλλεται στο σύνολό του. Και σε μία τέτοια περίπτωση η απολέπιση είναι λεπτή, ενώ στην ψωρίαση η προσβολή του είναι τμηματική και με παχύτερη απολέπιση. Το σμηγματορροϊκό έκζεμα συνοδεύεται συχνά από πολύ πιο έντονο κνησμό συγκριτικά με την ψωρίαση, ενώ μπορεί να εκδηλωθεί και μία διάχυτη τριχόπτωση.
Σε προσεκτική απόξεση των λεπιών στο σμηγματορροϊκό έκζεμα δεν καταλείπεται αιμορραγική δερματική επιφάνεια.
Η νευροδερματίτιδα στο δέρμα του τριχωτού της κεφαλής (έντονος κνησμός, με εντόπιση αυστηρά στην ινιακή περιοχή, διάχυτη, περιγραμμένη βλάβη με απολέπιση).
Δερματοφυτία (μπορεί να μοιάζει με ψωρίαση κατά πλάκας).
Ροδόχροη πιτυρίαση (μπορεί να μοιάζει με σταγονοειδή ψωρίαση, η οποία χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη εξάπλωση και καταλαμβάνει ακόμη και τα άκρα.
Η ροδόχροη πιτυρίαση παρουσιάζεται περισσότερο σαν ‘‘παλιομοδίτικο μαγιό άλλη εποχής’‘). Παράτριμμμα (μπορεί να μοιάζει με ανάστροφη ψωρίαση).
Ονυχομυκητίαση (καλλιέργεια νυχιού, συχνά είναι αδύνατο να διαφοροδιαγνωστεί κλινικά από την ονυχοψωρίαση).
Καντιντίαση (συνήθως είναι πιο έντονα ερυθρή από ό,τι η ψωρίαση).
Ενημέρωση ασθενών:
