Ορισμός
Αιφνίδια ψυχική και/ή κινητική ανησυχία σε ασθενή, που πάσχει από άνοια.
Αιτιολογία
Σε πολλά νοσήματα με ανοϊκή συνδρομή, όπως σε νόσο Alzheimer ή άνοια πολλαπλών εμφράκτων, εκδηλώνονται συχνά διακυμάνσεις του συναισθήματος, καθώς και αποπροσανατολισμός στο χώρο, σύγχυση και φοβίες/ παραισθήσεις.
Οι τελευταίες είναι συνήθως παρανοϊκού χαρακτήρα.
Συμπτώματα
Φόβος/ ανησυχία, επιθετικότητα (λεκτική και/ή σωματική), μεταβολή του κιρκάδιου ρυθμού, νευρικότητα, ακαταστασία, αυξημένη ανάγκη για επικοινωνία, κραυγές κ.ά.
Μερικές φορές ακόμη και ψυχωσικά συμπτώματα.
Διαφορική διάγνωση
Οξεία σύγχυση.
Ακόμη και ένας ασθενής, που πάσχει από ανοϊκή συνδρομή, μπορεί να εκδηλώσει σύγχυση, όταν προσβληθεί από κάποια νόσο οξείας μορφής (επίσχεση ούρων, ουρολοίμωξη, κάταγμα/άλγος, επίμονη δυσθεράπευτη δυσκοιλιότητα, πυρετό κ.ά.), από φαρμακευτική θεραπεία/ παρενέργειες φαρμάκων ή αλλαγή τόπου διαμονής.
Βλέπε το υποκεφάλαιο Σύγχυση σε ηλικιωμένους στο παρόν κεφάλαιο.
Διερεύνηση
Ταχεία εκτίμηση και διαχείριση με αποκλεισμό οργανικών, καθώς και φαρμακευτικών αιτίων.
Αρχόμενη ανησυχία, που οδηγεί σε ανοϊκή συνδρομή, μπορεί να επιδεινωθεί γρήγορα.
Σημειώστε ότι τα φάρμακα, που χορηγούνται σε ήπια/μέτρια νόσο Alzheimer, μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες, όπως ψευδαισθήσεις, αναστάτωση και επιθετικότητα.
Ανασκόπηση των φαρμάκων, που παίρνει ο ασθενής.
Θεραπεία
Αν γίνεται, αιτιολογική.
Γενικά συμπτωματική θεραπεία, αρχικά με μη-φαρμακολογικές μεθόδους, όπως ασφαλές περιβάλλον με προσωπικό, το οποίο γνωρίζει ο ασθενής, ή κοντινά πρόσωπα, περίπατοι, σωματική δραστηριότητα, περιβάλλον ήσυχο, όσο αφορά τους ήχους, άγγιγμα σώματος κ.ά.
Οι συγκεκριμένες ενέργειες συχνά είναι αποτελεσματικές.
Η χρήση βενζοδιαζεπινών είναι συχνά αμφιλεγόμενη σε οργανική εγκεφαλική βλάβη, αλλά παρόλα αυτά μπορεί να χρειαστεί η προσωρινή μόνο χορήγησή τους με τη μορφή οξαζεπάμης 5-10 mg x 1-3.
Σε αναστάτωση/ επιθετικότητα μπορείτε να δοκιμάσετε τη χορήγηση μεμαντίνης, ωστόσο προσέξτε ότι μπορεί το ίδιο το σκεύασμα να προκαλέσει σύγχυση.
Σε άγχος/ ανησυχία/ ευερεθιστότητα μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας μπορείτε να δοκιμάσετε τη χρήση ενός σκευάσματος-SSRI με επανεκτίμηση σε περίπου 3 εβδομάδες.
Ως ηρεμιστικό/ αγχολυτικό μπορείτε να δοκιμάσετε τη χορήγηση βραδινής δόσης κλομεθειαζόλης, 1 καψάκιο των 300 mg (ή αλλιώς 5 ml).
Σε έκδηλη αναστάτωση ή επιθετικότητα ίσως ενδείκνυται η χορήγηση ενός νευροληπτικού.
Σε μία τέτοια περίπτωση πρέπει να επιλέξετε κάποιο σκεύασμα με αποκλειστικά ήπια αντιχολινεργική δράση (βλέπε την παράγραφο της Φαρμακευτικής Αγωγής), γιατί τα αντιχολινεργικά μπορεί να ενισχύσουν τη συγχυτική εικόνα.
Η δοσολογία πρέπει να διατηρηθεί πολύ χαμηλή, γιατί οι ασθενείς με οργανική εγκεφαλική βλάβη συχνά είναι υπερβολικά ευαίσθητοι σε παρενέργειες.
Επανεκτίμηση μετά από 1-2 εβδομάδες.
Για παράδειγμα το σκεύασμα ρισπεριδόνη 0,5 - 2 mg/24ωρο ή αλλιώς δισκία αλοπεριδόλης με έναρξη τα 0,5 mg σε κάθε δόση.
Έχει διαπιστωθεί ότι τα νευροληπτικά συνεπάγονται υψηλότερο κίνδυνο θανάτου σε ηλικιωμένους ανοϊκούς ασθενείς. Συνιστάται οι θεραπείες να είναι σύντομης χρονικής διάρκειας.
ΠΡΟΣΟΧΗ, το γεγονός ότι η οξεία ψυχική συμπτωματολογία του ασθενή υποχωρεί, δεν αποτελεί λόγο, για να μη προχωρήσετε σε επιπλέον διαγνωστική διερεύνηση, όσο αφορά τυχόν υποκείμενα οργανικά αίτια!
Φαρμακευτική αγωγή
Κλομεθειαζόλη.
Μεμαντίνη.
Νευροληπτικά
Αλοπεριδόλη.
Ρισπεριδόνη.
