Διαταραχές προσαρμογής

ICD-10 : F43.2 || DSM-IV: 308.3

Βλέπε και το υποκεφάλαιο Διαταραχή μετά από ψυχοτραυματικό στρες στο παρόν κεφάλαιο.

 

Ορισμός

Αποτελεί επακόλουθο αιφνίδιων ανατρεπτικών επεισοδίων ψυχικού τραύματος με επιβράδυνση ή δυσχερή προσαρμογή στην κατάσταση μετά από το τραύμα.

 

Αιτίες

Ως παράδειγμα αναφέρεται ο θάνατος συγγενούς, η οικονομική καταστροφή, η ανακάλυψη απιστίας του συζύγου/ της συζύγου, η ειδοποίηση για επικίνδυνη ασθένεια κτλ.

 

Συμπτώματα

Ποικίλα συμπτώματα, αλλά κυρίως άγχος και/ή εικόνα κατάθλιψης.

Συμπτώματα από το αυτόνομο (αίσθημα παλμών, ναυτία, απέχθεια προς το φαγητό κτλ.).

 

Τέσσερα τυπικά και προοδευτικά στάδια:

 

Στάδιο σοκ:

Διάρκεια από λεπτά μέχρι δύο ημέρες.

Χαρακτηρίζεται από μία γενική συναισθηματική επιπέδωση.

Η απουσία έκφρασης συναισθημάτων αποτελεί επακόλουθο ενεργοποίησης μηχανισμών άμυνας και δε σημαίνει ότι αντικατοπτρίζει αυτοσυγκράτηση ή εσωτερική ηρεμία.

 

Η μοναδική επικοινωνία, που έχει σημασία είναι, η μη-λεκτική επικοινωνία (το κράτημα του χεριού, το να του/της δώσουμε να πιει κάτι), η συζήτηση μπορεί να περιμένει.

Αν το στάδιο του σοκ γίνει εκτεταμένο, υπάρχει κίνδυνος αυτοκαταστροφικών αυθόρμητων ενεργειών.

Γι’ αυτό ποτέ δεν πρέπει να στέλνουμε στο σπίτι του μόνο του ένα άτομο, που βρίσκεται στο στάδιο σοκ.

Επικοινωνήστε με συγγενείς, φίλους ή συναδέλφους του ατόμου.

 

Στάδιο αντίδρασης:

Χαρακτηρίζεται από έντονη επιθυμία, διαμαρτυρία, πόνο και κατάθλιψη.

Η άρνηση (ένας από τους μηχανισμούς άμυνας) οδηγεί ορισμένα άτομα στο να μην αναφέρουν ότι ένα σημαντικό γεγονός έχει συμβεί στη ζωή τους, αλλά αναφέρουν μόνο το (δευτερογενές) άγχος τους και/ή τις διαταραχές ύπνου.

Γι’ αυτό αποτελεί ‘’υποχρέωση’’ η ‘’επένδυση’’ στην ανίχνευση από το ιστορικό γεγονότων της ζωής του ατόμου.

Ορισμένα άτομα συνεχίζουν να παραμένουν στο στάδιο της άρνησης, π.χ. μετά από ειδοποίηση για καρκίνο.

 

Στάδιο αναπροσαρμογής:

Σημαίνει μία διαδικασία, κατά την οποία αναγνωρίζεται βήμα-βήμα η κρίσιμη κατάσταση/απώλεια. Το πένθος μπορεί να επιστρέφει κατά κύματα και να παρερμηνεύεται ως κατάθλιψη, αν το ιστορικό είναι ελλιπές.

 

Στάδιο επαναπροσανατολισμού:

Η κρίσιμη κατάσταση δε χρειάζεται πλέον να διαταράσσει την εργασία άλλων ατόμων ούτε τις δραστηριότητες.

 

Αντικειμενική εξέταση

Εξαρτάται από το στάδιο, στο οποίο βρίσκεται το άτομο.

Βλέπε παραπάνω στα ‘’Συμπτώματα’’.

 

Διαφορική διάγνωση

Κατάθλιψη.

Ορισμένα τραύματα μπορεί σε ορισμένα συγκεκριμένα ευπαθή άτομα να προκαλέσουν αναβίωση προηγούμενων τραυμάτων, κάτι το οποίο συνεπάγεται ότι η συγκεκριμένη κρίσιμη περίοδος αποκτά για τους υπόλοιπους μία δυσανάλογη σημασία και τότε ονομάζεται υπερκαθορισμένη αντίδραση προσαρμογής, διαταραχή μετά από ψυχοτραυματικό στρες, διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ως επακόλουθο μειωμένης ανοχής σε στρες).

 

Θεραπεία

Συζήτηση και ενσυναίσθηση, όπου η κατάσταση επιτρέπει να φανούν συναισθήματα και το να μην αποφεύγει το άτομο να μιλάει για θάνατο (όταν αφορά την περίπτωση πένθους), αφού κάτι τέτοιο προκαλεί την αντιμετώπιση της πραγματικότητας. Κινητοποιήστε το δίκτυο του ασθενούς.   Τα φάρμακα κατέχουν υποδεέστερη σημασία.   Σε έναρξη διαταραχών ύπνου μπορεί κάποιος για ένα σύντομο χρονικό διάστημα να χρησιμοποιήσει ζολπιδέμη ή ζοπικλόνη.   Αποφύγετε εντελώς τις βενζοδιαζεπίνες ή τα υπνωτικά στη διάρκεια της ημέρας, αφού με αυτά υπάρχει ο κίνδυνος καταστολής της φάσης προσαρμογής.   Ενημέρωση για τη φύση της κατάστασης και για την καλή πρόγνωση μεταξύ άλλων, για να αποφευχτεί περιττή ιατρικοποίηση.   Μακροχρόνια αντίδραση προσαρμογής μπορεί να εξελιχτεί σε ενδογενή κατάθλιψη και να απαιτείται τόσο φαρμακευτική αντικαταθλιπτική αγωγή, όσο και ψυχοθεραπεία.   Το ίδιο ισχύει και σε περιπτώσεις έκδηλων σοβαρών αντιδράσεων.   Φαρμακευτική αγωγή   Φάρμακα παρόμοιας δράσης με τις βενζοδιαζεπίνες Ζολπιδέμη | Ζοπικλόνη.   Οδηγίες σύμφωνα με τη δική μας επαγγελματική εμπειρία: Ο ασθενής μπορεί να υποφέρει μέχρι και δύο χρόνια μετά από κάποιο τραύμα, αλλά σχεδόν καθόλου περισσότερο, όταν δε συνυπάρχει υποκείμενη ψυχοπαθολογία (ή οργανική παθολογική κατάσταση). Η ζωή συνεχίζεται και μετά από δύο χρόνια παρουσιάζονται νέες δυνατότητες στη ζωή των περισσοτέρων.   Αντίδραση προσαρμογής σε οργανική νόσο δεν πρέπει να παραπέμπεται σε ψυχίατρο.   Η αντίδραση προσαρμογής πρέπει να αντιμετωπίζεται από τα άτομα, που γνωρίζουν την ασθένεια και το ίδιο το άτομο. (Dr Martin Rosell, Göteborg)