Εκτίμηση πιθανού κινδύνου αυτοκτονίας

Αιτίες

Διακρίνονται τρεις σαφείς κατηγορίες:

Οι καταθλιπτικοί με ενδογενή κατάθλιψη, οι ασθενείς με οριακή διαταραχή και με επαναλαμβανόμενη αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, καθώς και ασθενείς με ναρκισσιστική εικόνα για τον εαυτό τους, οι οποίοι νιώθουν ταπεινωμένοι.

Σε ενδογενή κατάθλιψη το πρώτο επεισόδιο κατάθλιψης είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο (ο ασθενής βρίσκεται ‘’ψηλά’’ σε συμπτώματα κατάθλιψης).

Αυξημένος κίνδυνος ακόμη και, όταν η καταθλιπτική πτώση υποχωρεί, αλλά το άγχος/ καταθλιπτική διάθεση/ η αδυναμία επισκόπησης συνεχίζουν να διατηρούνται.

Η αυτοκτονία αποτελεί μία προοδευτική διεργασία, κατά την οποία η κατανόηση της αυτοκτονίας επιτυγχάνεται με βάση την άποψη του ασθενή.

Ιδιαίτεροι παράγοντες κινδύνου είναι το αν υπάρχει απόπειρα αυτοκτονίας στην οικογένεια ή αποτελεί συνήθεια σύμφωνα με τις ιδιαίτερες παραδόσεις, προηγούμενη απόπειρα αυτοκτονίας, προετοιμασία σχεδίων, ψυχική νόσος/ ιδιαίτερα σε διπλές διαγνώσεις (σοβαρό άγχος, κατάχρηση αλκοόλ/ ναρκωτικών, σχιζοφρένεια ή άλλη ψύχωση), απώλεια του μοναδικού γονιού πριν από την ηλικία των 12 ετών.

Οι παράγοντες κινδύνου είναι διαταραχή προσαρμογής/ ψυχικό τραύμα (π.χ. διαζύγιο, οικονομικά προβλήματα, απώλειες, ανεργία, μετανάστευση), αίσθημα απελπισίας, ασταθής διαταραχή της προσωπικότητας (με παρορμητική, υποκριτική, καταστροφική, επιθετική προσωπικότητα με φτωχή ανοχή στην ψυχοκαταπόνηση), επικίνδυνη φυσική ασθένεια, ηλικιωμένος ασθενής, διαταραχές σχέσεων, μοναχικότητα/ διαζευγμένος/ χήρα/ χήρος, επαναλαμβανόμενες περιπτώσεις εισαγωγής σε ψυχιατρική κλινική.

Ο συνδυασμός νεαρής ηλικίας + αισθήματα ντροπής + τυχόν αλκοόλ είναι πολύ επικίνδυνος, όπως και το άγχος/ η νευρικότητα + διαταραχές ύπνου + σκέψεις ενοχής/-αμαρτίας.

Διερεύνηση

Φροντίστε να διαθέτετε έναν κατάλογο ελέγχου, τον οποίο θα χρησιμοποιείτε για μία δομημένη εκτίμηση του κινδύνου αυτοκτονίας, πάντα να καταγράφετε την εκτίμηση του κινδύνου.

Όσο περισσότεροι είναι οι παράγοντες κινδύνου, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος.

Ο κίνδυνος αυξάνεται κι άλλο σε επιθυμία θανάτου, σκέψεις αυτοκτονίας, συγκεκριμένα σχέδια αυτοκτονίας και αντίστοιχα σε συγκεκριμένη προετοιμασία για αυτοκτονία, συνεχής επανεκτίμηση του κινδύνου αυτοκτονίας.

Μία κλίμακα αξιολόγησης ποτέ δεν μπορεί να αντικαταστήσει την κλινική εκτίμηση.

Τολμήστε να ρωτήσετε!

Παράδειγμα εργαλείου αξιολόγησης: C-SSRS.

Θεραπεία

Αν κριθεί αναγκαίο, επείγουσα παραπομπή σε ψυχίατρο. Πιστοποιητικό περίθαλψης; Απόκτηση τρόπων επικοινωνίας και δέσμευσης: Δώστε τηλεφωνικό αριθμό να τηλεφωνήσει, αν αρχίσει να παρουσιάζεται δυσκολία ελέγχου των σχεδίων αυτοκτονίας (δικό σας, της υπηρεσίας εφημερίας [αφορά τη Σουηδία] της εκκλησίας κ.ά.). Προσπαθήστε να ενεργοποιήσετε το κοινωνικό δίκτυο, που διαθέτει ο ασθενής. Σχέδια περίθαλψης με διατύπωση των προβλημάτων, όταν χρειάζεται κάποια αλλαγή στο περιβάλλον του ασθενή ή στην κατανόηση της κατάστασης. Εξετάζεται το ενδεχόμενο αντικαταθλιπτικής θεραπείας (παρόλα αυτά όχι σε ασθενή με οριακή προσωπικότητα και με επαναλαμβανόμενη αυτοκαταστροφική συμπεριφορά). Νέα επίσκεψη σύντομα με επανεκτίμηση του κινδύνου αυτοκτονίας. Συμφωνία για τηλεφωνική επικοινωνία ήδη για την επόμενη ημέρα. Στην παρακολούθηση της αντικαταθλιπτικής θεραπείας μεγάλη προσοχή στην αύξηση του άγχους και τη μειωμένη κινητική αναστολή μπορεί να συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας. Σε μία τέτοια περίπτωση εισαγωγή! Σε ασθενή με επαναλαμβανόμενη αυτοκαταστροφική συμπεριφορά πρέπει έγκαιρα σε αύξηση του άγχους να προτείνεται εισαγωγή. Δε χρειάζεται να περιμένετε να ξανακάνει ζημιά στον εαυτό του, για να γίνει εισαγωγή. Δώστε του τη δυνατότητα να σκεφτεί και να μιλήσει για την κατάστασή του. Σε όλες τις καταστάσεις, στις οποίες ο ασθενής βρίσκεται κοντά σε αυτοκτονία, μπορεί να υπάρχει θετικό αποτέλεσμα από τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία με επικέντρωση στις συνέπειες της αυτοκτονίας, όπως και στο πόσο υπερβολικά είναι τα αισθήματα κατωτερότητας του ασθενή. Ορισμένες φορές είναι χρήσιμο να ‘’διαπραγματευτείτε’’ με τον ασθενή το χρονικό σημείο της αυτοκτονίας και με αυτόν τον τρόπο να μπορέσετε να το αναβάλετε, ώστε να υπάρχει περιθώριο αντίδρασης από το γιατρό/ τον ψυχολόγο/ το περιβάλλον. Οι διαταραχές ύπνου και το άγχος μπορεί να είναι σοβαρά. Καλύτερα να χορηγήσετε βενζοδιαζεπίνη για σύντομο χρονικό διάστημα από το να διακινδυνεύσετε μία αυτοκτονία. Εμβάθυνση: Αξιολόγηση περίθαλψης αυτοκτονικών ασθενών: www.socialstyrelsen.se Οδηγίες σύμφωνα με τη δική μας επαγγελματική εμπειρία: Η αυτοκτονία/ απόπειρα αυτοκτονίας κατά τη θεραπεία για κατάθλιψη οφείλεται συχνότερα σε σοβαρή αύξηση του άγχους στη φάση της έναρξης της θεραπείας και όχι τόσο συχνά στην ίδια την απελπισία. Είναι σημαντική η συνταγογράφηση βενζοδιαζεπινών ειδικά στην έναρξη της αντικαταθλιπτικής θεραπείας. Αυτοί οι ασθενείς παρουσιάζουν πολύ μικρό κίνδυνο να καταλήξουν σε κατάχρηση. Σε αυτοκτονικούς ασθενείς, που έχουν πάρει την απόφαση, υπάρχει πολύ μεγάλη δυσκολία να γίνει εκτίμηση του κινδύνου. Κατά γενικό κανόνα είναι πολύ ήρεμοι και αρνούνται τόσο τωρινά, όσο και παλιότερα σχέδια. Μία συμβουλή σε αυτήν την περίπτωση είναι η μεγάλη αναφορά στο μέλλον και τα σχέδια του ασθενή, όταν θα γίνει καλά. Οι ασθενείς δεν είναι προετοιμασμένοι να συζητήσουν γι’ αυτό. Επιθυμούν να μην απαντούν καθόλου ή δίνουν πολύ αμυδρές περιγραφές. (Dr Martin Rosell, Göteborg)