Κατάθλιψη

ICD-10 : F32 || DSM-IV: 32.0

Βλέπε επίσης το υποκεφάλαιο Κατάθλιψη σε ηλικιωμένους στο κεφάλαιο των Γηριατρικών νόσων, όπως και το υποκεφάλαιο Διπολική διαταραχή, καθώς και Κυκλοθυμία στο παρόν κεφάλαιο.

Σύντομη περίληψη της παραγράφου της θεραπείας:

* Ήπια κατάθλιψη.

Αρχικά ΓΣΨ (γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία), επανεκτίμηση.

Ίσως φαρμακευτική αγωγή σύμφωνα με τα παρακάτω:

* Μετρίως βαριά κατάθλιψη:

ΓΣΨ και/ή αντικαταθλιπτικά.

Φάρμακα πρώτης εκλογής αποτελούν εκείνα της κατηγορίας των SSRI:

Σιταλοπράμη, εσκιταλοπράμη, φλουοξετίνη ή σερτραλίνη, κατά δεύτερο λόγο μιρταζαπίνη, SNRI, NDRI.

Απαιτούνται 2-4 εβδομάδες, για να φανεί η δράση της φαρμακευτικής θεραπείας, έγκαιρη τηλεφωνική επικοινωνία και επανεκτίμηση στο ιατρείο, και αν κριθεί απαραίτητο, αρχικά χορηγούνται βενζοδιαζεπίνες για σύντομο χρονικό διάστημα.

ΠΡΟΣΟΧΗ, να προσπαθείτε να αποφεύγετε και να μειώνετε, όπου κάτι τέτοιο είναι εφικτό, τη χρήση των βενζοδιαζεπινών!

* Βαριά κατάθλιψη:

Μελετάται το ενδεχόμενο χορήγησης τρικυκλικών σκευασμάτων (π.χ. νορτριπτυλίνη, κλομιπραμίνη), ίσως χρειαστεί ECT.

Εκτίμηση από ψυχίατρο.

Όλα τα φάρμακα χορηγούνται με προσοχή για τυχόν ύπαρξη μανίας/υπομανίας στην αντικειμενική εξέταση ή το ιστορικό.

Σε μία τέτοια περίπτωση μπαίνει το διαγνωστικό ερώτημα, αν υποκρύπτεται διπολική διαταραχή, και συστήνεται επικοινωνία με ψυχίατρο.

* Η ηλικία νόσησης συνεπάγεται επικέντρωση σε διάφορες καταστάσεις: < 30 ετών:

Υποψία διπολικής διαταραχής.

30-40 ετών: Συνήθως μονοπολική κατάθλιψη.

> 55 ετών: Κατάθλιψη αγγειακή(ς αιτιολογίας)/Late Life Depression;

(ΑΠ, λιπίδια, γλυκόζη-πλ, κάπνισμα; Β12; TSH;). Άνοια; Ίσως ΑΤ-εγκεφάλου.

* Μέτρα, που αφορούν τον τρόπο ζωής, συμπληρώνουν τη φαρμακευτική θεραπεία (σωματική άσκηση, παραμονή στο φως της ημέρας, ρύθμιση του ύπνου, αν χρειαστεί μείωση του στρες).

* Γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία – ΓΣΨ.

* Πάντα να γίνεται εκτίμηση σχετικά με πιθανό αυτοκτονικό ιδεασμό.

Ορισμός

Νόσος της διάθεσης, η οποία συχνά μεταπίπτει σε χρόνια, που διαρκεί ‘’διά βίου’’ με επαναλαμβανόμενα επεισόδια, που παρουσιάζουν προοδευτική εξέλιξη.

Η διάγνωση ‘’Κατάθλιψη’’ μπορεί στην πραγματικότητα από μόνη της να χρησιμοποιείται για την Ενδογενή κατάθλιψη (‘’κλασική κατάθλιψη’’), την άτυπη κατάθλιψη, τη διπολική διαταραχή, την κυκλοθυμία, τη μελαγχολία, τη δυσθυμία (= διαρκής κατάθλιψη), την εποχική κατάθλιψη ή, για να περιγράψει την κατάθλιψη των ηλικιωμένων/ ή ‘’Late life depression’’. Βλέπε παρακάτω στην ‘’Αντικειμενική εξέταση’’.

Ο κίνδυνος προσβολής από κατάθλιψη, όσο αφορά τη διάρκεια ολόκληρης της ζωής, είναι (στη Σουηδία) περίπου 45% για τις γυναίκες και περίπου 23% για τους άντρες.

Αιτίες

Συνδυασμός κληρονομικότητας και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Δεν έχει διασαφηνιστεί ενδεχόμενη σχέση ανάμεσα στην (ψυχική) πίεση και την ευαισθησία (=συνδυασμός κληρονομικότητας και επίκτητης ανθεκτικότητας σε συνθήκες ψυχικής πίεσης).

Ψυχοκοινωνικές δοκιμασίες:

Έλλειψη ύπνου, στρες, σοβαρά γεγονότα της ζωής (απώλεια εργασίας, εκφοβισμός, πένθος, διαζύγιο κ.ά.) κυρίως στο πρώτο επεισόδιο κατάθλιψης.

Βιολογική ευαισθησία:

Χαμηλή παραγωγή μονοαμινών (σεροτονίνης, ντοπαμίνης και νοραδρεναλίνης) στο ΚΝΣ,

υποδιέγερση μετωπιαίου φλοιού (εγκεφαλικά κέντρα σχεδιασμού, λειτουργίας περιγραφής, διαχείρισης των συναισθημάτων και του στρες),

υπερδιέγερση κεντρικών νευρικών οδών (κέντρα άγχους),

επίδραση του άξονα-ΥΥΕ (/ ΗPA) με εναπόθεση κορτιζόνης (ο εγκέφαλος δεν ξεκουράζεται στη διάρκεια της νύκτας, προβλήματα μνήμης, κόπωση).

Έλλειψη τεστοστερόνης (σε άντρες).

Μειωμένο μέγεθος και υπολειτουργία του ιπποκάμπου (δεν έχει αποσαφηνιστεί αν το τελευταίο αποτελεί αιτία ή επακόλουθο της κατάθλιψης).

Επαναλαμβανόμενη κατάθλιψη (επηρεάζεται ο εγκέφαλος με αποτέλεσμα προδιάθεση για μελλοντικές καταθλίψεις).

Εποχική κατάθλιψη (μονοαμιδάσες του ΚΝΣ, που επηρεάζονται από βιολογικούς ρυθμούς. Ενδεχομένως επίδραση από την έλλειψη φωτός).

Κληρονομικότητα (ιδιαίτερα στη μελαγχολία και τη διπολική/ μανιοκαταθλιπτική νόσο),

προσωπικότητα (π.χ. ΔΕΠΥ, αυτισμός),

σωματικές ασθένειες (βλέπε Διαφορική διάγνωση),

φάρμακα (κορτιζόνη, άλφα-αποκλειστές, μη-εκλεκτικοί β-αποκλειστές, οπιούχα, αντιεπιληπτικά, βαρενικλίνη, ΜΣΑΦ, σκευάσματα γεσταγόνου π.χ. για ενδομήτρια τοποθέτηση).

Κατάχρηση αλκοόλ (έχει απευθείας καταθλιπτική δράση και αποτελεί αίτιο, που συχνά παραβλέπεται).

Η μεγάλη ηλικία στους υπερήλικες δεν αποτελεί από μόνη της αιτία κατάθλιψης.

Διάφοροι παράγοντες σχετίζονται ανάλογα με την ηλικία νόσησης:

< 30 ετών:

Υποψία διπολικής διαταραχής.

30-40 ετών:

Συχνότερα πρόκειται για μονοπολική κατάθλιψη.

> 55 ετών:

Αγγειακή κατάθλιψη/ Κατάθλιψη των ηλικιωμένων (Late Life Depression);;;

Συμπτώματα

Βλέπε την Αντικειμενική εξέταση παρακάτω.

Το άτομο, που προσβάλλεται από κατάθλιψη για πρώτη φορά, συχνά δεν αντιλαμβάνεται τα συμπτώματά του, αλλά προβάλλει την κακή του διάθεση στον περίγυρο (ανόητος προϊστάμενος, νιώθει δυσαρεστημένο με όλα, όσα συμβαίνουν, παραπονιέται).

Συγχρόνως εκδηλώνει και σωματικά συμπτώματα, όπως πόνο, στομαχικές ενοχλήσεις κ.ά.

Στην υποτροπιάζουσα κατάθλιψη το άτομο αναγνωρίζει καλύτερα τα συμπτώματά του.

Καταθλιπτικό επεισόδιο συνεπάγεται υψηλό κίνδυνο υποτροπής.

Η κατάθλιψη κατά κανόνα συνεπάγεται τόσο γνωσιακή ανεπάρκεια (βραδεία σκέψη, διαταραχές μνήμης, αργόσυρτοι συνειρμοί κτλ.), συναισθηματικά συμπτώματα (επίδραση στη διάθεση, μειωμένο επίπεδο γενικά διάθεσης, απώλεια ενδιαφέροντος για τα περισσότερα, ευερεθιστότητα κτλ), επιβράδυνση (ψυχοκινητικές, απώλεια ενεργητικότητας, γενική συναισθηματική άμβλυνση κ.ά.), καθώς και σωματικά/βιολογικά συμπτώματα (διαταραχές ύπνου, μειωμένη σεξουαλική επιθυμία/ικανότητα, αυξημένη ευαισθησία στον πόνο κ.ά.).

Σε κατάθλιψη με κυρίως σεροτονινεργική εικόνα εκδηλώνονται καταθλιπτική διάθεση, τάση για κλάμα, ευερεθιστότητα, αυθορμητισμό, ανησυχία/άγχος, μειωμένο χρόνο ύπνου, απώλεια όρεξης, ενδεχομένως καταναγκαστικές σκέψεις, καταναγκαστικές πράξεις.

Σε κατάθλιψη με κυρίως ντοπαμινεργική εικόνα εκδηλώνονται κόπωση/απώλεια ενέργειας, απάθεια, ‘’μειωμένη εγρήγορση’’, έλλειψη διάθεσης για πράγματα, που συνήθως αρέσουν στο συγκεκριμένο άτομο, καταθλιπτική διάθεση, δυσχέρεια στο να καταπιάνεται με καθημερινές ασχολίες, κινητική επιβράδυνση, γνωσιακά συμπτώματα με τη μορφή των διαταραχών μνήμης/διαταραχές συγκέντρωσης/διαταραχές της προσοχής/δείχνει να απομονώνεται.

Μειωμένη ικανότητα σχεδιασμού/περιγραφής, έντονη επιθυμία για γλυκά/αυξημένη όρεξη.

Σε κατάθλιψη με κυρίως νοραδρεναργική εικόνα εκδηλώνεται απώλεια ενέργειας, ανησυχία, κόπωση, έλλειψη ενδιαφέροντος, ανησυχία, ευερεθιστότητα.

Οι διάφορες μορφές κατάθλιψης αλληλοεπικαλύπτονται.

Στα παιδιά εκδηλώνονται γενικά προβλήματα πόνου με συμπεριφορά, που χαρακτηρίζεται από εύκολο στρες και αποκλίσεις/υποδύονται ρόλους:

Τα μικρά παιδιά συχνά παρουσιάζουν καταθλιπτική διάθεση/ευερεθιστότητα, έντονη επιθυμία για γλυκά για ορισμένο χρονικό διάστημα της ημέρας για πολλές ημέρες στη σειρά, υποδύονται ρόλους, πολλά σωματικά συμπτώματα, χάνουν τη διάθεση για παιχνίδι, έχουν άγχος αποχωρισμού.

Η αγχώδης διαταραχή μπορεί να ξεκινήσει από την ηλικία των 6-7 ετών.

Τα παιδιά της σχολικής ηλικίας παρουσιάζουν κόπωση με μείωση συγκέντρωσης και της γνωστικής λειτουργίας, άρνηση να πάνε στο σχολείο/ επιδείνωση της σχολικής επίδοσης, ευερεθιστότητα και μπορεί να ‘’τιμωρήσουν τον εαυτό τους’’, ορισμένες φορές ψευδαισθήσεις.

Τα άτομα νεαρής ηλικίας εκδηλώνουν αυτοτραυματισμούς, κοιμούνται πολύ, κεφαλαλγία (συνηθισμένη), ζάλη, κοιλιαλγία, αίσθημα ψύχους, πολυουρία, ίσως αλκοόλ/ναρκωτικά.

Αντικειμενική εξέταση

Η ενδογενής κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από (σύμφωνα με την κατάταξη DSM-IV):

Α. Τουλάχιστον πέντε από τα ακόλουθα συμπτώματα κατά τη διάρκεια δύο συνεχόμενων εβδομάδων, ενώ είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνεται σε αυτά τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

Καταθλιπτική διάθεση ή μειωμένο ενδιαφέρον ή μειωμένη ικανότητα ευχαρίστησης:

1. Καταθλιπτική διάθεση.

2. Εμφανώς μειωμένο ενδιαφέρον ή μειωμένη ικανότητα ευχαρίστησης.

3. Αξιοσημείωτη > 5% απώλεια βάρους τον τελευταίο μήνα.

4. Διαταραχές ύπνου κάθε βράδυ.

5. Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση.

6. Αίσθημα αδυναμίας ή έλλειψη ενέργειας σχεδόν καθημερινά.

7. Αισθήματα αναξιότητας ή έλλειψη σκοπού ύπαρξης ή υπερβολικές ενοχές σχεδόν καθημερινά.

8. Μειωμένη ικανότητα σκέψης ή συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων.

9. Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου, επαναλαμβανόμενος αυτοκτονικός ιδεασμός,σχέδια για αυτοκτονία, απόπειρα αυτοκτονίας.

Β. Η συμπτωματολογία δεν καλύπτει τα κριτήρια για κατάταξη σε μικτό μανιο/καταθλιπτικό επεισόδιο.

Γ. Η συμπτωματολογία προκαλεί μία επώδυνη ή μειωμένη λειτουργικότητα στην εργασία, τις κοινωνικές συναναστροφές ή σε άλλους σημαντικούς τομείς.

Δ. Τα συμπτώματα δεν αποτελούν άμεσο αποτέλεσμα χρήσης ουσίας (κατάχρησης) ή σωματικής νόσου (βλέπε στη διαφορική διάγνωση).

Ε. Εάν πρόκειται για αντίδραση πένθους (με απουσία κριτηρίων εξαίρεσης), πρέπει το σύμπτωμα να έχει διάρκεια μεγαλύτερη των δύο μηνών μετά από την απώλεια του κοντινού προσώπου (ή άλλα ψυχικά τραύματα) και να χαρακτηρίζεται από έκδηλη επιδείνωση της λειτουργικότητας, νοσηρή εμμονή σε αισθήματα αναξιότητας, αυτοκτονικές σκέψεις, ψυχωτικά συμπτώματα ή ψυχοκινητική επιβράδυνση.

Η μονοπολική νόσος ξεκινάει συχνά στην ηλικία των 40 ετών, συχνά με προβλήματα ύπνου.

Σε ‘’ενδογενή κατάθλιψη’’ η ’’απώλεια του εγώ’’ είναι η απώλεια της αυτοεκτίμησης (η οποία σε σύνδρομο κόπωσης, κατάσταση στρες κ.ά. διατηρείται).

Γενικά παρατηρείται καταθλιπτική διάθεση, κόπωση/απώλεια ενέργειας (‘’δεν αντέχει να κάνει συλλογισμούς για δράση’’), απάθεια, έλλειψη διάθεσης για πράγματα, που συνήθως του αρέσουν, δυσχέρεια στο να καταπιάνεται με καθημερινές ασχολίες, κινητική επιβράδυνση, διαταραχές μνήμης/διαταραχές συγκέντρωσης/διαταραχή προσοχής, έντονη επιθυμία για γλυκά/αυξημένη όρεξη.

Γενικά αίσθημα κακοδιαθεσίας, αίσθημα μέλλοντος χωρίς ελπίδα, αυτοκτονικός ιδεασμός, υποδιέγερση του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, αρνητικές σκέψεις.

Σωματικά συμπτώματα, όπως ζάλη, κεφαλαλγία-αυχεναλγία, ασαφή συμπτώματα του στομάχου, μείωση βάρους, αίσθημα κόμπου στο λαιμό και πόνοι με δυσχέρεια εντόπισης μπορούν να εμφανιστούν μερικές φορές.

Συχνά επιβράδυνση των κινήσεων και της ταχύτητας σκέψης.

Διαταραχές μνήμης και μείωση του γνωσιακού επιπέδου μπορεί ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους να δίνουν την εντύπωση άνοιας.

Σε πολλαπλά σωματικά συμπτώματα και συχνή επικοινωνία με γιατρούς υπάρχει συχνά υποκείμενη κατάθλιψη.

Ενδογενής κατάθλιψη, η οποία δεν αντιμετωπίζεται, αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα τόσο αυξημένης νοσηρότητας, όσο και θανάτου.

Η κλινική εικόνα της κατάθλιψης μπορεί να συμφωνεί κυρίως με εκείνη της σεροτονινεργικής ή της ντοπαμινεργικής εικόνας (βλέπε στα Συμπτώματα).

* Άτυπη κατάθλιψη:

Χαρακτηρίζεται από κλινική εικόνα μονοπολικής ή διπολικής κλινικής εικόνας για τουλάχιστον τις δύο τελευταίες εβδομάδες, στις οποίες διατηρείται ακόμη γενικά η ικανότητα μίας συναισθηματικής αντίδρασης (π.χ. χαίρεται με θετικά γεγονότα), καθώς και δύο από τα ακόλουθα:

– Σημαντική αύξηση όρεξης/-βάρους.

– Κοιμάται πάρα πολύ (αλλά παρόλα αυτά συνεχίζει να νιώθει κουρασμένος).

– Αίσθημα βάρους στα χέρια και τα πόδια (‘’αίσθημα μολύβδου’’).

– Μακροχρόνιο πρότυπο ευαισθησίας σε κριτική με αίσθημα απόρριψης από άτομα κοινωνικά ή στην εργασία.

Συχνά διαπιστώνεται επίσης δυσανεξία στο στρες, γρήγορη κόπωση, υποδιέγερση του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου με έντονη επιθυμία για γλυκά και αυξημένη όρεξη.

Συχνά συμπεριλαμβάνονται: Διέγερση, ευερεθιστότητα, επιθετικότητα.

Στην άτυπη κατάθλιψη μπορεί να υπάρχει υπόστρωμα διπολικής διαταραχής.

* Διπολική διαταραχή:

Το ενδεχόμενο της διάγνωσής της πρέπει να εξετάζεται μετά από 3 ή περισσότερα επεισόδια ‘’κατάθλιψης’’, αφού έχει γίνει χρήση διάφορων αντικαταθλιπτικών, χωρίς κάποιο από αυτά να ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό, και όταν συχνά υπήρξε ανησυχία στον περίγυρο εξαιτίας της νόσου.

Συχνά ξεκινάει στην ηλικία των 20-ετών με υποτροπές κατάθλιψης.

Βλέπε το υποκεφάλαιο Διπολική διαταραχή.

* Κυκλοθυμία:

(Βλέπε το υποκεφάλαιο Κυκλοθυμία.)

Ταχείες διακυμάνσεις της διάθεσης/-μεταβολές της ενέργειας.

Συχνά ξεκινάει νωρίς στη ζωή στην παιδική/εφηβική ηλικία ή νωρίς στην ενήλικη ζωή.

* Μελαγχολία:

Χαρακτηρίζεται ότι προκύπτει κάποιο από τα ακόλουθα συμπτώματα στη διάρκεια της χειρότερης περιόδου του συγκεκριμένου επεισοδίου:

Α. Ανικανότητα ικανοποίησης/ευχαρίστησης ή ανικανότητα αντίδρασης σε συνηθισμένα θετικά ερεθίσματα.

Β. Επιπλέον πρέπει να υπάρχουν τρία από τα ακόλουθα συμπτώματα:

Χαρακτηριστικής μορφής καταθλιπτική διάθεση, καταθλιπτική διάθεση, που είναι χειρότερη τα πρωινά, πρώιμη πρωινή αφύπνιση, σοβαρή ψυχοκινητική επιβράδυνση ή διέγερση, σημαντική ελάττωση της όρεξης ή απώλεια βάρους, υπερβολικά ή αδικαιολόγητα αισθήματα ενοχής.

* Η δυσθυμία (Χρόνια Καταθλιπτική Διαταραχή) χαρακτηρίζεται από καταθλιπτική διάθεση για τουλάχιστον 2 έτη ή σε νεαρά άτομα ευερεθιστότητα για τουλάχιστον 1 έτος.

Επίσης τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα:

Μεταβολές της όρεξης, διαταραχές ύπνου, έλλειψη ενέργειας, μειωμένη αυτοεκτίμηση, δυσκολίες συγκέντρωσης, αίσθημα απελπισίας.

Δυσθυμία συναντιέται συχνά σε προσωπικότητες με προδιάθεση απαισιοδοξίας, ‘’άτομο βαρύ’’.

Η δυσθυμία και η χρόνια κατάθλιψη στο DSM-5 αποκαλούνται συνεχής κατάθλιψη.

* Εποχική κατάθλιψη:

Η νόσηση εκδηλώνεται την ίδια χρονική περίοδο, τουλάχιστον δύο έτη στη σειρά. περίοδο του έτους για τουλάχιστον δύο συνεχόμενα έτη.

Η έκλυσή της δεν πρέπει να οφείλεται σε επαναλαμβανόμενη εξωτερική ψυχοκοινωνική άσκηση πίεσης.

Χαρακτηρίζεται από υπερυπνία και έντονη επιθυμία για κατανάλωση υδατανθράκων (γλυκά, σοκολάτες).

* Κατάθλιψη της τρίτης ηλικίας:

Έναρξη στην ηλικία των 60-ετών συχνά σε σχέση με θεραπεία αγγειακών συμβαμάτων, κλινική εικόνα ανησυχίας, απώλειας ενέργειας, κόπωσης, αυξημένης ευαισθησίας στον πόνο, σωματικά συμπτώματα.

Η κατάθλιψη είναι συχνή μετά από ΑΕΕ.

Έναρξη άνοιας;

Γενικά πολύ συνηθισμένη επίσης στη νόσο Πάρκινσον!

Η νόσος της κατάθλιψης σχετίζεται με βράχυνση του προσδόκιμου επιβίωσης.

Διαφορική διάγνωση

Η ’’κατάθλιψη’’ αποτελεί διάγνωση, που χρησιμοποιείται μερικές φορές για φυσιολογική καταθλιπτική διάθεση και άλλες αντιδράσεις στις αντιξοότητες της ζωής (σκεφτείτε τα κριτήρια, με τα οποία μπαίνει η διάγνωση).

Αγχώδης διαταραχή (ΓΑΔ), διαταραχή προσαρμογής/πένθος (καταθλιπτική διάθεση μετά από εξωτερικά γεγονότα, χωρίς να καλύπτονται τα κριτήρια της κατάθλιψης με άρτια αυτοεκτίμηση. Βλέπε το υποκεφάλαιο Στρες).

Το σύνδρομο κόπωσης (συχνά ξεκινάει εντελώς ξαφνικά, ακόμη και με σωματικά συμπτώματα, μακρύ ιστορικό στρες/διαταραχών ύπνου. Μπορεί να απαιτείται πολυετής διάρκειας περίοδος αποκατάστασης.

Στη μετέπειτα πορεία παραμένουν συμπτώματα με ευαισθησία στο στρες/ κόπωση/ γνωστικές διαταραχές).

Το καταθλιπτικό επεισόδιο είναι πιο περιορισμένης έκτασης με ταχύτερη φάση αποκατάστασης και δεν καταλείπει τόσο εμφανή υπολειπόμενα συμπτώματα).

Κατάχρηση ναρκωτικών (αλκοόλ κ.ά.),

αρχόμενη ψύχωση/ σχιζοφρένεια (κυρίως σε νέα άτομα – συχνά το πρώτο σύμπτωμα της σχιζοφρένειας),

υπερθυμική προσωπικότητα

(βλέπε το υποκεφάλαιο Διπολική διαταραχή),

νευροψυχιατρική λειτουργική διαταραχή (ΔΕΠΥ, διαταραχή αυτιστικού φάσματος κ.ά.).

μετατραυματικό σύνδρομο στρες,

διαβήτης,

υποθυρεοειδισμός,

υπερθυρεοειδισμός,

υπασβεστιαιμία,

χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης-ορ. (άντρες),

υποπαραθυρεοειδισμός,

υπερπαραθυρεοειδισμός,

κακοήθεια (π.χ. καρκίνος παγκρέατος, καρκίνος πνευμόνων),

έλλειψη βιταμίνης Β12/ φυλλικού οξέος,

έλλειψη-βιταμίνης D,

άνοια,

νόσος Parkinson, (στην οποία δεν έχει χορηγηθεί θεραπεία),

νόσος Wilson (με συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της Parkinson σε νεαρά άτομα 5-35 ετών με υψηλές τιμές ηπατικών παραμέτρων).

Διερεύνηση

Η εκτίμηση γίνεται με βάση τη φυσιολογική διάθεση του κάθε ατόμου. Εκτίμηση του κινδύνου αυτοκτονίας!

Ιστορικό (μην ξεχάσετε να ρωτήσετε σχετικά με την έλλειψη ύπνου.

Αποτελεί συχνή αιτία κατάθλιψης). Έντονη επιθυμία για γλυκά;

(Ίσως να πρόκειται για άτυπη κατάθλιψη ή εποχική κατάθλιψη. Ιστορικό λήψης φαρμάκων.)

Η δομημένη συνέντευξη σύμφωνα με τη Mini International Neuropsychiatric Interview (MINI) παρέχει αξιοπιστία, για να μπει η διάγνωση της κατάθλιψης (και αντίστοιχα της μανίας), καθώς και η χρήση της Structured Clinical Interview for DSM–IV Axis disorders (SCID-1).

Υπάρχουν επεισόδια μανίας ή υπομανίας στο ατομικό αναμνηστικό;

Σε μία τέτοια περίπτωση απαιτείται μεγάλη προσοχή.

Όσο αφορά την έναρξη χορήγησης/ αύξηση δόσης των αντικαταθλιπτικών απαιτείται εκτίμηση από ψυχίατρο + συχνή παρακολούθηση.

Κίνδυνος διπολικής διαταραχής ΙΙ (βλέπε το υποκεφάλαιο Διπολική διαταραχή).

Υπάρχει κληρονομική επιβάρυνση, όσο αφορά την κατάθλιψη/ διπολική διαταραχή/ αγχώδη διαταραχή; Γνωσιακά συμπτώματα μεταξύ των επεισοδίων;

(Αφορούν κυρίως ηλικιωμένους ασθενείς, ιστορικό συγγενών).

Η κατάθλιψη μπορεί να προηγείται από την εκδήλωση άνοιας.

Κατάχρηση αλκοόλ;

Αντικειμενική εξέταση σωματικής/ ψυχικής υγείας, νευρολογική εκτίμηση, εργαστηριακός έλεγχος:

Hb, ΑΠ, γλυκόζη-πλ, ΤΚΕ, Β12/φυλλικό (ή φολικό) οξύ, Κ-ορ, Ca-ορ, κρεατινίνη-ορ, ALP-ορ, ALΑT-ορ, αμυλάση-ορ, γGT-ορ, CDT, PEth, ελεύθερη-T4, TSH, ομοκυστεΐνη-ορ, ενδεχομένως βιταμίνη-D, ίσως τεστοστερόνη-ορ. (πρωινή τιμή νηστείας), αν κριθεί απαραίτητο, παραθορμόνη-ορ.

Πολλές οργανικές ασθένειες και τρόποι ζωής μπορούν να προκαλέσουν κατάθλιψη.

Αν χρειαστεί, έλεγχος αντισωμάτων κατά της κοιλιοκάκης.

Καταγραφή ύπνου (σε εμφανή κόπωση).

Σε ασθενή < 30 ετών: Υποψία διπολικής διαταραχής.

30-40 ετών: Συχνότερα πρόκειται για μονοπολική κατάθλιψη.

> 55 ετών: Μπαίνει η υποψία αγγειακής κατάθλιψης/ κατάθλιψης της τρίτης ηλικίας (Late Life Depression;

(ΑΠ, λιπίδια, γλυκόζη-πλ, κάπνισμα; Β12; TSH; Αρχόμενη άνοια; Ίσως ΑΤ εγκεφάλου).

Οι κλίμακες αυτοαξιολόγησης (τις οποίες συμπληρώνει ο ασθενής πριν από τη συζήτηση με το γιατρό) αυξάνουν την πιθανότητα να διαγνωστεί η κατάθλιψη και βοηθούν στην εξοικονόμηση χρόνου.

Η κλίμακα Becks Depression Inventory- II (BDI-II) για ενήλικες.

Η κλίμακα Beck Depression Inventory- I (για παιδιά και νεαρά άτομα).

Η κλίμακα Geriatric Depression Scale (για ηλικιωμένους).

Η κλίμακα αξιολόγησης HAD (Hospital Anxiety and Depression Scale) και η MADRS–S (Montgomery Åsberg Depression Rating Scale, Αυτοαξιολόγηση).

Η τελευταία επίσης είναι κατάλληλη και για παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας, που λαμβάνει ο ασθενής στη διάρκεια της χορήγησής της.

Κλίμακα για αξιολόγηση της διπολικής διαταραχής σε ασθενείς ανοιχτής περίθαλψης είναι η MDQ.

Θεραπεία

Γενικά: Παραπομπή σε ψυχιατρική κλινική, όταν ενέχει κίνδυνο αυτοκτονίας! Το έντονο άγχος/ διαταραχές ύπνου/ ανησυχία/ αισθήματα ενοχής αποτελούν σημεία συναγερμού. Βλέπε το υποκεφάλαιο Εκτίμηση κινδύνου αυτοκτονίας. Σε ήπια- μετρίως βαριά κατάθλιψη. Εξετάστε το ενδεχόμενο χορήγησης διαφορετικών ειδών θεραπείας πριν από την έναρξη χορήγησης αντικαταθλιπτικών. Κάνετε επανεκτίμηση! Ακόμη και η μη-ειδική θεραπεία (υποστήριξη, συμβουλές, ενσυναίσθηση κτλ.) προσφέρουν ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Σε παραμονή των συμπτωμάτων συνιστάται κατά πρώτο λόγο γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία [ΓΣΨ] (υπάρχει και διαθέσιμη διαμέσου διαδικτύου, της οποίας τα αποτελέσματα φαίνεται ότι είναι καλά). Μη χορηγείτε αντικαταθλιπτική θεραπεία, όταν πρόκειται ’’μόνο’’ για θλίψη. Φαίνεται ότι εδώ αφορά περισσότερο την καταγραφή του προβλήματος/θεραπευτική συζήτηση με γνωσιακή κατεύθυνση. Η βελτίωση του ασθενούς μπορεί να επιτευχτεί σύντομα, αφού έχει φροντίσει να διορθώσει τις συνθήκες της ζωής του ή, εκεί που κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, όταν έχει συνειδητοποιήσει την κατάστασή του και ίσως αλλάξει τη θεώρησή της και τη δει από άλλη οπτική γωνία. Συνταγογράφηση σωματικής άσκησης (‘’FaR/ Fysisk aktivitet på recept’’) και, αν κριθεί απαραίτητο, χορήγηση υπνωτικών σκευασμάτων για σύντομο χρονικό διάστημα και δυνατότητα χαλάρωσης με χορήγηση άδειας για λόγους υγείας για σύντομο χρονικό διάστημα. Για τη μετρίως βαριά κατάθλιψη συνιστάται φαρμακευτική αγωγή και/ή ΓΣΨ (για βαριά κατάθλιψη, βλέπε παρακάτω). Τόσο τα φάρμακα, όσο και η ΓΣΨ, είναι εξίσου αποτελεσματικά, ας σημειωθεί όμως ότι η φαρμακευτική αγωγή δρα πιο γρήγορα. Δεν έχουν διαπιστωθεί διαφορές μεταξύ των διάφορων φαρμακευτικών σκευασμάτων. Απαιτείται αξιολόγηση του επιπέδου άγχους, του μεγέθους υποχώρησής του και εκτίμηση του αυτοκτονικού κινδύνου. Εξατομικευμένη εκτίμηση, όταν πρέπει να ξεκινήσει η έναρξη χορήγησης φαρμάκων. Η κληρονομική προδιάθεση σε κατάθλιψη συχνά οδηγεί σε πιο γρήγορη έναρξη της θεραπείας. Στη διάρκεια της φαρμακευτικής θεραπευτικής αγωγής πρώτα υποχωρεί η καταστολή. Είναι αυξημένος ο κίνδυνος αυτοκτονικής συμπεριφοράς. Προγραμματισμός τηλεφωνικής επικοινωνίας το αργότερο μέσα στην 1^η εβδομάδα θεραπείας και σύντομα επανεκτίμηση με επίσκεψη του ασθενούς το αργότερο μετά από 3-4 εβδομάδες. Αν μέσα σε διάστημα 4-6 εβδομάδων δεν έχει επιτευχτεί καμία βελτίωση, συστήνεται αύξηση της δόσης. Στη συνέχεια επανεκτίμηση μετά από την πάροδο 4 και αντίστοιχα 12 εβδομάδων, αφού τότε επιτυγχάνεται για πρώτη φορά η μέγιστη δράση της φαρμακευτικής αγωγής. Ο συνδυασμός διαφορετικών αντικαταθλιπτικών μπορεί να είναι μία εναλλακτική λύση. Με την έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να επιτευχτεί πρόληψη επιδείνωσης στη μετέπειτα πορεία. Ο σκοπός είναι η πλήρης υποχώρηση των συμπτωμάτων με την αντικαταθλιπτική θεραπεία. Σε βαριά κατάθλιψη έχει διαπιστωθεί ότι το βέλτιστο αποτέλεσμα επιτυγχάνεται με φάρμακα (SNRI, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά) και ηλεκτροσπασμοθεραπεία [ECT] (σε περιπτώσεις σοβαρές, ανθεκτικές στη θεραπεία). Σε δυσθυμία πιο γρήγορη δράση επιτυγχάνεται με φαρμακευτική αγωγή από ό,τι με ψυχοθεραπεία. Συχνά πρόκειται για δυσθεράπευτη κατάσταση. Η φαρμακευτική θεραπεία ασθενούς, που συνεχίζει να κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών, δεν έχει προοπτικές επιτυχίας. Περιμένετε 3 εβδομάδες μετά τη διακοπή του αλκοόλ, πριν να ξεκινήσετε τη θεραπεία (συχνά επέρχεται αυτόματη υποχώρηση της ’’κατάθλιψης’’). Σε επίμονη κατάθλιψη μετά από στάδιο αποχής χορηγείται μιρταζαπίνη. Ασθενείς με άγχος και κατάθλιψη μετά από bypass, ΑΕΕ ή έμφραγμα μυοκαρδίου παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο. Είναι σημαντική η αντιμετώπιση με αντικαταθλιπτικά. Χορηγήστε κάποιο σκεύασμα-SSRI. Τα παιδιά και οι έφηβοι παραπέμπονται σε παιδοψυχιατρική κλινική. Είναι αποτελεσματική η γνωσιακή θεραπεία ανάλογα με το βαθμό ωριμότητας. Αν κρίνεται απαραίτητο, χορήγηση SSRI από παιδοψυχίατρο. Οι ασθενείς με διπολική διαταραχή πρέπει να αντιμετωπίζονται από ψυχίατρο (θεραπεία με λίθιο, ενδεχομένως αντιεπιληπτικά και/ή άτυπα νευροληπτικά). Σε ασθενείς με υποτροπιάζουσες καταθλίψεις (ιδιαίτερα ≥ 5 φορές) πρέπει να εξασφαλίζεται μείωση του στρες στην καθημερινή τους ζωή (όχι νυκτερινή εργασία κτλ). Φαρμακοθεραπεία: Σε κατά κύριο λόγο ’’σεροτονινεργική εικόνα’’ (βλέπε στα Συμπτώματα παραπάνω) χορηγείται σκεύασμα-SSRI, π.χ. 20 mg σιταλοπράμης ή 50 mg σερτραλίνης. Σε κατά κύριο λόγο ‘’ντοπαμινεργική εικόνα’’ (βλέπε στα Συμπτώματα παραπάνω) χορηγείται σερτραλίνη σε υψηλότερη δόση ή 225 – 300 mg/24ωρο βενλαφαξίνης. Μελετήστε το ενδεχόμενο χορήγησης βουπροπιόνης, ενδεχομένως βουπροπιόνης + SSRI. Εναλλακτική λύση αποτελεί η χορήγηση της αγομελατίνης. Η τελευταία ανεβάζει τα επίπεδα της ντοπαμίνης και της νοραδρεναλίνης. Απαιτείται η παρακολούθηση των τιμών των παραμέτρων του ήπατος κατά την έναρξη της θεραπευτικής αγωγής, καθώς και την 3^η, 6^η και περίπου τη 12^η και 24^η εβδομάδα μετά από την έναρξη της θεραπείας. Η θεραπεία πρέπει να διακόπτεται σε αύξηση των τρανσαμινασών > 3 φορές πάνω από τις ανώτερες φυσιολογικές τιμές. Εξετάζεται το ενδεχόμενο χορήγησης αρχικά της βενλαφαξίνης ή της εσκιταλοπράμης σε πιο βαριά κατάθλιψη. Τα σκευάσματα-SSRI δεν παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές, όσο αφορά την αντικαταθλιπτική τους δράση. Η σιταλοπράμη και η σερτραλίνη αποτελούν τα σκευάσματα πρώτης εκλογής. Σε έκδηλο άγχος/ κόπωση/ απώλεια κινήτρων, όπως και όταν δε δρουν οι SSRI, εναλλακτικά σκευάσματα πρώτης-/δεύτερης εκλογής με καλό αποτέλεσμα τόσο στο άγχος, όσο και την κατάθλιψη, αποτελούν η βενλαφαξίνη ή η ντουλοξετίνη. Όσο αφορά τη ντουλοξετίνη, η δόση έναρξης και συντήρησης είναι συνήθως ίδια. Με τη βενλαφαξίνη επιτυγχάνεται τεκμηριωμένη ντοπαμινεργική και αντίστοιχα νοραδρενεργική δράση αρχικά σε ≥300 και αντίστοιχα σε ≥ 225 mg/24ωρο, η ντουλοξετίνη σε δόση 60-90 mg. Η αγομελατίνη έχει φανεί ότι δρα αποτελεσματικά σε άγχος/ κόπωση. Εναλλακτική λύση κυρίως σε σοβαρό άγχος και/ή σε διαταραχές ύπνου αποτελεί η μιρταζαπίνη. Συχνά είναι καλά ανεκτή από τους ηλικιωμένους. Απαιτείται μεγάλη προσοχή στη χορήγηση αντικαταθλιπτικών, αν ο ασθενής έχει ιστορικό επεισοδίων μανίας/-υπομανίας. Βλέπε το υποκεφάλαιο Διπολική διαταραχή. Όσο αφορά το σεροτονινεργικό σύνδρομο, βλέπε το αντίστοιχο υποκεφάλαιο στο κεφάλαιο των Νευρολογικών νοσημάτων. Όταν διαπιστώνεται αστοχία της θεραπείας με τη χορήγηση των παραπάνω φαρμάκων, υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις: * Αναθεωρήστε τη διάγνωση! Διπολική διαταραχή; Σεροτονινεργική ή ντοπαμινεργική κλινική εικόνα; * Συμμόρφωση του ασθενούς; Έλεγχος της συγκέντρωσης του συγκεκριμένου φαρμάκου στον ορό; Σε διαταραχές μεταβολισμού μπορεί να απαιτούνται υψηλότερες δόσεις από τις προτεινόμενες του ΕΟΦ. * Αλλαγή ή προσθήκη μιρταζαπίνης. Μπορεί να γίνει συνδυασμός με SSRI (ωστόσο όμως όχι φλουοξετίνη, υπάρχει πρόβλημα αλληλεπίδρασής τους). * Άλλη δυνατή επιλογή είναι ο συνδυασμός σκευάσματος-SSRI με φάρμακα, που αυξάνουν τη νοραδρανελίνη και τη ντοπαμίνη, όπως η βουπροπιόνη. * Αλλαγή σε τρικυκλικό σκεύασμα (όχι σε ηλικιωμένους, χολινεργικές ανεπιθύμητες ενέργειες, τοξικότητα σε υπερδοσολογία). Τα τρικυκλικά σκευάσματα χορηγούνται σε βαριά/βαθιά κατάθλιψη. * Η άτυπη κατάθλιψη συχνά παρουσιάζει κακή ανταπόκριση σε σκευάσματα-SSRI. Συχνά χορηγούνται η βουπροπιόνη ή οι αναστολείς-ΜΑΟ. Ίσως εκτός από αυτά προσθήκη ενδεχομένως ενός άτυπου νευροληπτικού, π.χ. αριπιπραζόλης. * Υποκείμενη κατάχρηση αλκοόλ; Συνηθισμένη! Κάντε έλεγχο PEth, γGT, CDT. * Παραπομπή σε ψυχίατρο. Διαμέσου ενός ψυχιάτρου είναι δυνατή η ντοπαμινεργική ενεργοποίηση με τη μορφή των κλασικών αναστολέων-ΜΑΟ, αγωνιστών ντοπαμίνης, όπως της πραμιπεξόλης, της μοδαφινίλης (σε έντονη κόπωση χορήγηση 100-300 mg ημερησίως), καθώς και χρήσης σκευασμάτων, που δρουν κεντρικώς. Με την ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) επιτυγχάνεται παρόμοια δράση. Η χορήγηση άτυπων νευροληπτικών σε κατάθλιψη αποτελεί αμφιλεγόμενη θεραπεία, η οποία δοκιμάζεται από ορισμένους ψυχιάτρους, π.χ. η ολανζαπίνη (για μείωση της απάθειας), όπως και η ρισπεριδόνη (για ενίσχυση της δράσης των SSRI). Χορηγούνται ιδιαίτερα σε Άτυπη Κατάθλιψη, αυξάνουν τη ντοπαμίνη. Από τα αντιψυχωτικά σκευάσματα η Κουετιαπίνη αποτελεί το μοναδικό, που έχει λάβει έγκριση (στη Σουηδία) για χρήση ως συμπληρωματική θεραπεία σε καταθλιπτικά επεισόδια ασθενών με ενδογενή κατάθλιψη, που δεν ανταποκρίθηκαν στην αντικαταθλιπτική μονοθεραπεία. Η μέγιστη δράση της αντικαταθλιπτικής θεραπείας αρχίζει μετά από 6-12 εβδομάδες. Οι καταθλίψεις, που παλιότερα αποκαλούνταν ενδογενείς καταθλίψεις, απαντούν καλύτερα στη φαρμακολογική θεραπεία από ό,τι οι εξωγενείς. Η κατάθλιψη με κλινική εικόνα άγχους απαντά καλύτερα σε σκευάσματα- SSRI από ό,τι η κατάθλιψη με εικόνα κόπωσης. Γενικά το 50 – 70% απαντούν στην αντικαταθλιπτική θεραπεία με συνυπολογισμό της δράσης placebo (περίπου στο 30%). Βενζοδιαζεπίνη χορηγείται σε σοβαρό άγχος, συχνά στην έναρξη της θεραπείας. Η υδροχλωρική υδροξυζίνη αποτελεί μία εναλλακτική λύση. Οι διαταραχές ύπνου αντιμετωπίζονται τις πρώτες εβδομάδες με ζολπιδέμη ή ζοπικλόνη. Σε ανικανότητα εξαιτίας SSRI προτείνεται αναμονή κατά το στάδιο της έναρξης της θεραπείας και, όταν πρόκειται για ήπιες ενοχλήσεις, αυτές μπορεί να υποχωρήσουν. Διαφορετικά κατά την επανεκτίμηση μελετήστε το ενδεχόμενο της μείωσης δόσης του SSRI. Οι παρενέργειες στη σεξουαλική δραστηριότητα σχετίζονται με τη σεροτονίνη. Η ντοπαμίνη ενισχύει τη σεξουαλική ικανότητα. Εναλλακτική λύση αποτελεί η αντικατάσταση με μιρταζαπίνη, βουπροπιόνη ή αγομελατίνη (απαιτείται έλεγχος της ηπατικής λειτουργίας) ή μπορεί να δοκιμαστεί η προσθήκη βουσπιρόνης ή διαφορετικά ρισπεριδόνης σε SSRI. Ενδεχομένως προσθήκη ενός αναστολέα PDE-5. Η διάρκεια της θεραπείας είναι τουλάχιστον 6 μήνες, προτιμότερο 1 έτος. Σε θεραπεία μικρότερης διάρκειας αυξάνεται ο κίνδυνος υποτροπής. Ο κίνδυνος υποτροπής μειώνεται ακόμη λιγότερο, όταν η διάρκεια της θεραπείας είναι δύο έτη. Σκοπός είναι η πλήρης υποχώρηση των συμπτωμάτων, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος επανεμφάνισης. Σταδιακή μείωση των φαρμάκων. Σε υποτροπιάζουσα κατάθλιψη, που έχει πτωχή πρόγνωση, μελετάται το ενδεχόμενο χορήγησης θεραπείας για μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως και χρόνιας. Συχνά η θεραπεία διαρκεί 2-5 έτη μετά από το δεύτερο επεισόδιο κατάθλιψης και για ολόκληρη τη ζωή μετά από το τρίτο επεισόδιο, όπως και μετά από δύο επεισόδια + ύπαρξη παραγόντων κινδύνου (κληρονομικότητα, ταχεία υποτροπή, καταθλίψεις σοβαρού βαθμού, μεγάλη ηλικία κατά τη νόσηση). Να χορηγείτε δόση ίδια με εκείνη που είχε αποτέλεσμα στο προηγούμενο επεισόδιο. Όσο αφορά τα παιδιά, δεν υπάρχουν διαθέσιμα εγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά. Σε εξαιρετικά επιλεγμένες περιπτώσεις μπορεί να ξεκινήσει θεραπεία διαμέσου παιδοψυχιάτρου. Διάφορες θεραπείες: Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) είναι αποτελεσματική σε καταθλίψεις ανθεκτικές στη θεραπεία ή σε άτομα, στα οποία δε γίνεται να χορηγηθούν φάρμακα (ηλικιωμένοι, εγκυμονούσες). Πολύ αποτελεσματική σε βαθιές καταθλίψεις και σε άτομα με ψυχωσικά στοιχεία. Η φωτοθεραπεία έχει φανεί σε μελέτες ότι δεν προσφέρει κάποιο αποτέλεσμα. Δεν είναι καλύτερη από placebo. Ωστόσο στην κλινική πράξη πολλοί ασθενείς με εποχική κατάθλιψη βιώνουν βελτίωση. Φωτοθεραπεία καθημερινά μεταξύ 7 - 9 για 2 εβδομάδες. Χωρίς γυαλιά ηλίου (Στμ. Το επόμενο απευθύνεται σε άτομα, που διαμένουν στις Βόρειες χώρες, όπως η Σουηδία: Εναλλακτική λύση αποτελεί ταξίδι σε χώρες με ηλιοφάνεια…). Ψυχολογική: Η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία λειτουργεί ικανοποιητικά σε συμπτώματα κατάθλιψης ήπιας ως μετρίως βαριάς έντασης. Ενισχύει επίσης και το αποτέλεσμα της φαρμακευτικής θεραπείας. Διαχείριση του στρες (εκπαίδευση στη διαχείριση του στρες ορισμένων χρονικών στιγμών στη διάρκεια της ζωής). Έχει φανεί ότι η ψυχοθεραπεία διαμέσου του διαδικτύου λειτουργεί ικανοποιητικά. Ψυχοκοινωνική: Μειώνει το επίπεδο στρες. Τμηματική αναρρωτική άδεια; Ενεργοποίηση του δικτύου κοινωνικής πρόνοιας. Έχει πραγματοποιηθεί επικοινωνία του εργοδότη με τον ασθενή;

Ατομική φροντίδα

Η κίνηση έχει αντικαταθλιπτική δράση. Τουλάχιστον 2-3 φορές συμμετοχής σε μέτριας έντασης φυσική δραστηριότητα τουλάχιστον για 9 εβδομάδες. Στην πράξη καθημερινοί περίπατοι μέτριας έντασης, ώστε το άτομο να φτάνει να παρουσιάζει δύσπνοια/μικρή εφίδρωση. Αποφυγή καθιστικής στάσης για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τήρηση ωραρίου στις καθημερινές ενασχολήσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και ο ύπνος. Μετριασμός της κατανάλωσης αλκοόλ. Φυτικά σκευάσματα: Έχει διαπιστωθεί ότι υψηλές δόσεις βοτάνου του Αγίου Ιωάννη (ή αλλιώς: βαλσαμόχορτου) είναι δραστικές σε ήπια ως μετρίως βαριά κατάθλιψη. Πλεονεκτικό προφίλ παρενεργειών, αλλά δυνητικά σημαντικές αλληλεπιδράσεις (μεταξύ άλλων με αντισυλληπτικά χάπια, SSRI, βαρφαρίνη, σιμβαστατίνη κ.ά.). Φαρμακευτική αγωγή Αγχολυτικά Βενζοδιαζεπίνες: Λοραζεπάμη. Υδροξυζίνη υδροχλωρική. Αντικαταθλιπτικά Αγομελατίνη. Αναστολέας-ΜΑΟ: Μοκλοβεμίδη. Βουπροπιόνη. Μιρταζαπίνη. Ντουλοξετίνη. SSRI: Σιταλοπράμη | Εσκιταλοπράμη | Σερτραλίνη. SNRI: Βενλαφαξίνη. Τρικυκλικά: Νορτριπτυλίνη. Νευροληπτικά Ρισπεριδόνη | Ολαναζαπίνη | Κουετιαπίνη. Υπνωτικά Ζολπιδέμη | Ζοπικλόνη. Οδηγίες σύμφωνα με τη δική μας επαγγελματική εμπειρία: * Αν η κατάθλιψη δεν υποχωρεί, όπως αναμενόταν, παρά την κατάλληλη θεραπεία, ελέγξτε επιπλέον πιθανή, αν συμβαίνει, ταυτόχρονη κατανάλωση αλκοόλ, τη γGT, CDT, PEth! * Όταν με τη μέγιστη δόση άλλου σκευάσματος-SSRI, δεν επιτυγχάνεται το αναμενόμενο αποτέλεσμα, δοκιμάστε την εσκιταλοπράμη! (Dr Medin, Göteborg) Οδηγίες σύμφωνα με τη δική μας επαγγελματική εμπειρία: * Σε δυσθυμίες μεγάλης διάρκειας με κοινωνική φοβία πρέπει να εξετάζεται πιθανή ύπαρξη υποστρώματος ΔΕΠΥ. Σε τέτοιες περιπτώσεις μελετάται η χορήγηση διεγερτικών, που δρουν κεντρικώς, για τα οποία χρειάζεται ειδική άδεια συνταγογράφησης (στη Σουηδία). * Αν το SSRI δεν είναι αποτελεσματικό, εγείρεται η υποψία υποκείμενης ΔΕΠΥ. Ενδεχομένως να έχει θέση η δοκιμή χορήγησης βουπροπιόνης. * Σε δυσθυμία και κατάθλιψη κόπωσης μπορεί να χορηγηθεί βουπροπιόνη (αυξάνει την ενεργητικότητα). Κόπωση λόγω κατάθλιψης ορισμένες φορές επιδεινώνεται από τα σκευάσματα-SSRI. * Αποφεύγετε τη χορήγηση αντικαταθλιπτικών σε οριακούς ή κυκλοθυμικούς ασθενείς. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει κίνδυνος αυτοκαταστροφής με αυτοτραυματική συμπεριφορά κτλ. (Dr Martin Rosell, Göteborg) Οδηγίες σύμφωνα με τη δική μας επαγγελματική εμπειρία: * Η ενδογενής κατάθλιψη γίνεται αντιληπτή από το ίδιο το άτομο διαμέσου της απώλειας της αυτοεκτίμησης. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται διάκριση από τις κοντινές ψυχιατρικές καταστάσεις: Διαταραχή της εξαρτημένης (ή ασθενικής) προσωπικότητας/αντίδραση σε έντονο στρες, καθώς και σε πένθος. (Dr Johan Beck-Friis, Stockholm) Οδηγίες σύμφωνα με τη δική μας επαγγελματική εμπειρία: ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Χρήσιμες οδηγίες σχετικά με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής (Αργύριος Αργυρίου, Γενικός-Οικογενειακός γιατρός, Καβάλα)