Σωματόμορφες διαταραχές – Διαταραχή σωματοποίησης

Ορισμός

Ένας μεγάλος αριθμός σωματικών ενοχλήσεων για διάρκεια πολλών ετών με έναρξη πριν από την ηλικία των τριάντα ετών.

Ισχύει ως προϋπόθεση ότι ο ασθενής έχει ζητήσει θεραπεία ή ότι τα συμπτώματα έχουν οδηγήσει σε σαφή επιδείνωση της λειτουργίας σημαντικών πεδίων.

Θα πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερα συμπτώματα πόνου από διαφορετικές περιοχές του σώματος, τουλάχιστον δύο γαστρεντερικά συμπτώματα, τα οποία δεν εκφράζονται ως πόνος, τουλάχιστον ένα σεξουαλικό σύμπτωμα, το οποίο δεν εκφράζεται ως πόνος, καθώς και τουλάχιστον ένα επώδυνο σύμπτωμα ψευδονευρολογικού ελλείμματος (επιδείνωση ισορροπίας ή συντονισμού, δυσχέρειες κατάποσης/αίσθηση μάζας στο λαιμό, αμνησία, απώλεια της αίσθησης του αγγίγματος ή του πόνου, διπλωπία κ.ά.).

Αποτελεί προϋπόθεση ότι τα συμπτώματα δε θα πρέπει να οφείλονται σε γνωστή νόσο ούτε να αποτελούν συνέπεια κατάχρησης/χρήσης φαρμάκων, σε γνωστή νόσο πιο επίμονες διαμαρτυρίες ή μεγαλύτερη δυσλειτουργία από εκείνη που είναι εύλογα αναμενόμενη.

Ως προϋπόθεση χρειάζεται οπωσδήποτε να μην πρόκειται για συμπτώματα, που συνειδητά προκαλεί ή προσποιείται ο ασθενής.

Καταστάσεις σύντομης διάρκειας (μικρότερης των 2 ετών) και με λιγότερο εκτεταμένη συμπτωματολογία πρέπει να ταξινομούνται ως αδιαφοροποίητες σωματόμορφες διαταραχές.

Βλέπε το αντίστοιχο υποκεφάλαιο.

Αιτίες

Αντιδράσεις ψυχοκαταπόνησης, αλλαγή κουλτούρας προδιαθέτουν για τη διαταραχή.

Από την πλευρά της ψυχολογικής ερμηνείας η διαταραχή οφείλεται στο ότι τα συναισθήματα (συχνότερα φόβος/άγχος) δε γίνονται αισθητά ούτε ερμηνεύονται ως τέτοια, αλλά γίνονται αισθητά και ερμηνεύονται από ένα άλλο σύστημα, το σωματικό.

Δηλαδή πρόκειται για υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού εξαιτίας του ότι τα συναισθήματα γίνονται αντιληπτά ως πρωταρχικές εκδηλώσεις οργάνων.

Εκείνο που ισχύει γενικά είναι ότι όλα όσα βιώνουμε εκφράζουν μία αντίστοιχη σωματική/ φυσιολογική συσχέτιση, σε άλλους περισσότερο και σε άλλους λιγότερο.

Συμπτώματα

Βλέπε στον Ορισμό.

Ασυνήθιστη διάγνωση με προσοχή στα κριτήρια αποκλεισμού.

Ο ασθενής το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του είναι απορροφημένος από τα συμπτώματά του, με χαρακτηριστικό ότι αποδίδει νοσηρή σημασία σε μέρος της ταυτότητάς του.

Ο ασθενής εκφράζει τα συμπτώματά του και την ταλαιπωρία του με πολύ πειθώ και μερικές φορές πετυχαίνει να υποβληθεί σε μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις, οι οποίες συχνά έχουν ως συνέπεια ιατρογενή προβλήματα.

Διαφορική διάγνωση

Συμπτώματα, που οφείλονται σε ψυχοκαταπόνηση, σωματόμορφη διαταραχή πόνου, αδιαφοροποίητη σωματόμορφη διαταραχή, ψύχωση, αγχώδης διαταραχή, καταθλιπτική νόσος.