Ίκτερος, Ηπατίτιδα

Βλέπε επίσης το υποκεφάλαιο Ηπατίτιδα κα Παθολογική ηπατική βιοχημεία στο παρόν κεφάλαιο.

Ορισμός

Περίσσεια χολερυθρίνης στους ιστούς. Κλινικά συμπτώματα.

Αιτίες

Γενικές αιτίες ικτέρου είναι:

1. Εντονότερος καταβολισμός αιμοσφαιρίνης από ό,τι μπορεί να διαχειριστεί το ήπαρ εξαιτίας της πολύ γρήγορης αιμόλυσης (έλεγχος δικτυοερυθροκυττάρων) ή ηπατικής βλάβης.

2. Απόφραξη των χοληφόρων

(βλέπε επίσης το κεφάλαιο Ηπατίτιδα και Παθολογική ηπατική βιοχημεία στο παρόν κεφάλαιο).

Οι διάφορες μορφές του ίκτερου προκαλούνται από διάφορες ειδικές αιτίες:

Αιμολυτικός ίκτερος:

Δευτεροπαθής εξαιτίας άλλης νόσου, π.χ. από όγκο, κακοήθες λέμφωμα, λοιμώξεις, κολλαγόνωση, σε ασθενείς με προσθετικές βαλβίδες, τοξίνες ή φάρμακα (κινιδίνη, αντιβιοτικά).

Αποφρακτικός ίκτερος (από χολόσταση):

Χολολιθίαση, ίκτερος κύησης, παγκρεατικός καρκίνος, καρκίνος χοληδόχου πόρου, πρωτοπαθής ηπατικός καρκίνος, πρωτοπαθής χολική κίρρωση (αυτοάνοσο νόσημα, που οδηγεί σε καταστροφή των μικρών ενδοηπατικών πόρων και καταλήγει σε χολόσταση, φλεγμονή, ίνωση και τελικά σε κίρρωση).

Η πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα (φλεγμονή, ίνωση στους ενδο- και εξωηπατικούς πόρους) προσβάλλει κυρίως νέους άντρες ηλικίας 25-35 ετών με ελκώδη κολίτιδα.

Λευχαιμία, παράσιτα.

Λοιμώδης ίκτερος:

Βλέπε το κεφάλαιο Ηπατίτιδα παραπάνω.

Παρεγχυματικός ίκτερος:

Αλκοόλ (λιπώδες ήπαρ, αλκοολική ηπατίτιδα, που έχει ως σύμπτωμα την ανορεξία, πυρετική κίνηση, ίκτερος, ηπατομεγαλία, ασκίτης, αραχνοειδής σπίλος, ΓΕ-αιμορραγία και κίρρωση), αυξημένες τιμές βιοχημείας ήπατος, μεταστάσεις, χλωροπρομαζίνη, κύηση, αντισυλληπτικά, αυτοάνοση χρόνια ενεργή ηπατίτιδα (συνήθως σε γυναίκες, σχετίζεται με αυτοάνοσα νοσήματα, διάγνωση με βιοψία ήπατος, θεραπεία με κορτιζόνη).

Χολερυθριναιμία:

Οικογενής υπερχολερυθριναιμία (μη αιμολυτικός ίκτερος, διάφορες εξετάσεις ήπατος κ.ά.).

Νόσος Dubin-Johnson (καλοήθης, διαταραχή απέκκρισης χολερυθρίνης και πορφυρινών).

Νόσος Gilbert (στο 5% του φυσιολογικού πληθυσμού, αύξηση της ασύζευκτης χολερυθρίνης.

Μπορεί να αυξηθεί μέχρι > 50 μmol/L, κυρίως σε υποσιτισμό, σωματική άσκηση ή πυρετό.

Σε ταυτόχρονα φυσιολογικά: Hb, δικτυοερυθροκύτταρα, τρανσαμινάσες και αλκαλικές φωσφατάσες δε χρειάζεται να γίνει καμία επιπλέον διερεύνηση).

Καρδιακή κίρρωση, κατάσταση μετά από ηπατίτιδα – εξέλιξη μεγάλης χρονικής διάρκειας.

Ίκτερος κύησης, τοξική επίδραση (χλωροφόρμιο, αλοθάνιο, τετραχλωριούχος άνθρακας, ανδρογόνα, συνδυασμένα αντισυλληπτικά).

Συμπτώματα

Κίτρινη χροιά του σκληρού, του δέρματος και των βλεννογόνων, σκούρα ούρα, ενδεχομένως αποχρωματισμός κοπράνων, κνησμός.

Προσοχή χρειάζεται σε τιμές περίπου πάνω από 50 μmol/L.

Ενδεχομένως κόπωση, αρθραλγίες, πυρετός και πόνοι από την περιοχή του ήπατος ανάλογα με την αιτιολογία.

Διαφορική διάγνωση

Η μεγάλη κατανάλωση καρότων (καροτίνη) δίνει την κίτρινη χρώση του δέρματος και των βλεννογόνων, αλλά όχι του σκληρού.

Διερεύνηση

Χολερυθρίνη, ηπατική βιοχημεία (ASAT, ALAT, ALP, CDT PEth), ίσως εργαστηριακός έλεγχος ηπατίτιδας.

Αυξημένη χολερυθρίνη και ALP σε νέα/ μέσης ηλικίας άτομα υποδηλώνει κυρίως χολολιθιασική νόσο.

Αυξημένες τιμές δικτυοερυθροκυττάρων υποδηλώνουν αιμόλυση.

Σε ηλικιωμένους πρέπει αρχικά να αποκλειστεί η κακοήθεια.

Ζητήστε ελεύθερα υπερηχογραφικό έλεγχο ή ΑΤ!

Ασθενείς με ίκτερο παραπέμπονται σε χειρουργική – παθολογική – ή κλινική λοιμωδών νοσημάτων για διερεύνηση.

Βλέπε επίσης το υποκεφάλαιο ‘‘Ηπατίτιδα’‘ και ‘‘Παθολογική βιοχημεία ήπατος’’.

Αντιμετώπιση σύμφωνα με καθιερωμένη διαδικασία, όπως έχει οριστεί από το επίσημο όργανο συντονισμού των ογκολογικών κέντρων καταγραφής καρκίνου της χώρας (της Σουηδίας: http://cancercentrum.se/samverkan/).