Ίλιγγος – Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης, ΚΠΙΘ (BPPV)

ICD-10 : Η81.1

Αιτίες

Κρυσταλλικά σωματίδια (ωτοκονίας), οι ωτόλιθοι, οι οποίοι αποκολλώνται από τη θέση τους από τον οπίσθιο ή οριζόντιο (έξω) ημικύκλιο σωλήνα.

Ο ίλιγγος μπορεί επίσης να προκύψει μετά από κάκωση. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε ίλιγγο μετά από εγκεφαλική διάσειση.

Όταν ο ασθενής αλλάζει θέση, μετακινούνται και οι αποκολλημένοι ωτόλιθοι και προκαλούν ίλιγγο.

Κατά την παραμονή σε θέση ηρεμίας/ ύπτια θέση οι ωτόλιθοι ακινητοποιούνται μετά από περίπου 15-30 δευτερόλεπτα και ο ίλιγγος υποχωρεί.

Η νόσος είναι συχνότερη σε άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών.

Συμπτώματα

Πιο συνηθισμένη είναι η νόσηση από ωτογενή ίλιγγο (παρόλα αυτά είναι σπάνια < 25 ετών).

Ωστόσο είναι συχνή η έναρξη της ενόχλησης κατά την αφύπνιση/ αλλαγές της θέσης.

Τα συμπτώματα είναι μέτρια, όταν η αιτία βρίσκεται στον οπίσθιο ημικύκλιο σωλήνα κατά την ανόρθωση του ασθενή και προκαλούνται κατά την κάμψη προς τα μπρος ή προς τα πίσω.

Όταν τα συμπτώματα προέρχονται από τον έξω ημικύκλιο σωλήνα, προκαλούνται στη δεξιά και αντίστοιχα την αριστερή πλάγια θέση = πιο έντονα συμπτώματα.

Ξαφνικός εντατικός περιστροφικός ίλιγγος, που σχετίζεται με αλλαγές της θέσης του κεφαλιού (είναι τυπική η εμφάνιση του ιλίγγου με λανθάνουσα περίοδο λίγων δευτερολέπτων μετά από την αλλαγή θέσης, όπως, όταν ο ασθενής γυρίζει πλευρά στο κρεβάτι ή εκτελεί κάμψη του κεφαλιού προς τα μπρος ή προς τα πίσω).

Ορισμένα άτομα παρουσιάζουν ζάλη συνεχώς, αν ο ωτόλιθος κλείνει ερμητικά τον ημικύκλιο σωλήνα.

Νυσταγμός, για μέγιστη διάρκεια 30-60 δευτερολέπτων, ο οποίος υποχωρεί σε επανάληψη/ εξάντληση.

Ο ασθενής συχνότερα περιγράφει αστάθεια, όταν βαδίζει και στέκεται.

Παραδέχεται την ύπαρξη ιλίγγου κατά την αλλαγή θέσης αποκλειστικά σε απευθείας ερώτηση για την ύπαρξή του.

Το 80% των ασθενών αναρρώνουν μέσα σε 3 μήνες χωρίς θεραπεία.

Πιθανότητα για πρώιμη ανάρρωση σε χειρισμό σύμφωνα με τα παρακάτω.

Σε ένα μικρό αριθμό τα συμπτώματα γίνονται μακροχρόνια.

Διερεύνηση

Ιστορικό.

Χρησιμοποιήστε τη δοκιμασία απότομης στροφής του κεφαλιού, όπως αναφέρεται παραπάνω, για να διακρίνετε τη διαφορά μεταξύ του περιφερικού και κεντρικού ιλίγγου.

Φυσιολογικά ευρήματα από τη νευρολογική αντικειμενική εξέταση (δεν πρέπει να εκδηλώνεται αυτόματος νυσταγμός) αντικειμενική εξέταση αυτιών – ακοής χωρίς π/θ ευρήματα (κ/φ δοκιμασία θερμικού ερεθισμού).

Ο ίλιγγος και ο νυσταγμός (από τον οπίσθιο ημικύκλιο σωλήνα) προκαλείται/ διαγιγνώσκεται με τη δοκιμασία Dix–Hallpike:

Ο ασθενής τοποθετείται σε καθιστή θέση στο εξεταστικό κρεβάτι με τα πόδια πάνω σε αυτό.

Στρέψτε το κεφάλι του ασθενή 45 μοίρες προς την πλευρά, στην οποία βρίσκεται το αυτί, που επιθυμείτε να εξετάσετε.

Μετακινήστε τον ασθενή γρήγορα προς τα κάτω (= σε 1-2 δευτερόλεπτα) με το σώμα του σε ευθεία επιμήκη ύπτια θέση και το κεφάλι έξω από την μικρή πλευρά του εξεταστικού κρεβατιού (ή με μαξιλάρι κάτω από τον αυχένα), ώστε ο αυχένας να βρίσκεται σε κάμψη 30 μοιρών προς τα πίσω.

Ο ίλιγγος και ο νυσταγμός προκαλούνται στην πλευρά, που έχει προσβληθεί.

Διατηρήστε αυτή τη στάση για 15-60 δευτερόλεπτα και ο ίλιγγος/ ο νυσταγμός υποχωρούν.

Επαναλάβετε τη δοκιμασία και μετά από 2-3 φορές κατά κανόνα το σύστημα εξαντλείται και σταματάει να εκλύεται ο ίλιγγος.

Η δοκιμασία μπορεί να προκαλέσει έναν ισχυρό ίλιγγο, κάτι το οποίο είναι ακίνδυνο και αποτελεί καλό στοιχείο.

Η δοκιμασία πρέπει να εκτελείται με τα γυαλιά Frenzel, αλλά θεωρείται θετική, ακόμη και αν δε γίνεται αντιληπτός ο νυσταγμός, εφόσον ο ασθενής νιώθει τον περιστροφικό ίλιγγο και εκπληρώνει τα κριτήρια σύμφωνα με τα παραπάνω.

Θετική έκβαση της δοκιμασίας συνεπάγεται ότι μπορεί να μπει η διάγνωση στην οξεία φάση και επιπλέον να αντιμετωπιστεί θεραπευτικά με το χειρισμό του Epley (σύμφωνα με τα παρακάτω).

Ο καλοήθης ίλιγγος θέσης (από τον οριζόντιο ημικύκλιο σωλήνα) διαγιγνώσκεται με τη δοκιμασία θέσης:

Ζητήστε από ασθενή να ξαπλώσει σε ύπτια θέση με ένα μαξιλάρι κάτω από το κεφάλι του.

Στρέψτε το κεφάλι του ασθενή κατά 90 μοίρες προς την αντίθετη πλευρά και σημειώστε τυχόν ύπαρξη ιλίγγου/ νυσταγμού.

Η πλευρά με τον ισχυρότερο ίλιγγο είναι η πλευρά, που νοσεί.

Διαφορική διάγνωση

Έμφρακτο παρεγκεφαλίδας, αιθουσαία νευρωνίτιδα, επεκτατικές διεργασίες στον οπίσθιο κρανιακό βόθρο.

Θεραπεία

Σε θετική δοκιμασία Dix-Hallpikes μπορείτε να συνεχίσετε κατευθείαν με το χειρισμό του Epley, με την οποία τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρήσουν αμέσως. Χειρισμός Epley: Σε θετική δοκιμασία Dix-Hallpikes μπορείτε να συνεχίσετε κατευθείαν με το χειρισμό του Epley, με την οποία τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρήσουν αμέσως. Χειρισμός Epley: Το πρώτο βήμα είναι το ίδιο με εκείνο της δοκιμασίας Dix-Hallpike, κατά το οποίο ο ασθενής ξαπλώνει στο εξεταστικό κρεβάτι σε ύπτια θέση με το κεφάλι του να κρέμεται έξω από το πάνω μέρος του κρεβατιού και εκτελείται στροφή του κεφαλιού κατά 45 μοίρες, ενώ βρίσκεται σε οπίσθια κάμψη 30 μοιρών. Ο ασθενής πρέπει να παραμείνει σε αυτήν τη θέση για 3 λεπτά, από τη στιγμή που έχει υποχωρήσει ο ίλιγγος. Στη συνέχεια: Ο ασθενής παραμένει ξαπλωμένος και επιτελείται στροφή του κεφαλιού κατά 90 μοίρες προς την άλλη πλευρά. Ο αυχένας συνεχίζει να βρίσκεται σε θέση έκτασης προς τα πίσω. Παραμονή στην ύπτια θέση για 1-3 λεπτά. Συνεχίστε τη στροφή του κεφαλιού, ώστε η μύτη να έρθει σε τέτοια κατεύθυνση, που να δείχνει λοξά κάτω προς το πάτωμα (το σώμα συνοδεύει και παίρνει την πλάγια θέση). Παραμονή στη θέση αυτή για 3 λεπτά. Προχωρήστε σε κάμψη του κεφαλιού του ασθενή προς το θώρακά του. Διατήρηση αυτής της στάσης για 3 λεπτά. Βοηθήστε τον ασθενή να σηκωθεί προσεκτικά πάνω. Ο ασθενής πρέπει να μη ξαπλώσει στην πλευρά, που προκαλεί τον ίλιγγο, ούτε να εκτελέσει κάμψη του κεφαλιού του προς τα κάτω. Προτιμότερο να βρίσκεται σε καθιστή θέση και να κοιμηθεί το πρώτο 24ωρο. (Βήματα, τα οποία περιγράφονται στο Youtube). Με ειδικές κινητικές ασκήσεις ο ίλιγγος μπορεί να υποχωρήσει σε 1-2 εβδομάδες. Να εκτελούνται οι ακόλουθες κινητικές ασκήσεις 1-2 φορές κάθε ημέρα για 2 εβδομάδες: 1. Καθίστε στην άκρη του κρεβατιού. Στρέψτε το κεφάλι κατά 45 μοίρες προς την αντίθετη πλευρά από εκείνη, στην οποία προκαλείται ο ίλιγγος. Ξαπλώστε γρήγορα προς την πλευρά, στην οποία προκαλείται ο ίλιγγος. Διατηρήστε το κεφάλι σε στροφή 45 μοιρών. Περιμένετε περίπου 4 λεπτά ή μέχρι να υποχωρήσει ο ίλιγγος. Στη συνέχεια σηκωθείτε γρήγορα ξανά και συνεχίστε την κίνηση. Γυρίστε προς την άλλη πλευρά με μία μόνο κίνηση, ώστε το κεφάλι να βρίσκεται στην ίδια θέση, όπως και πριν. Περιμένετε 4 λεπτά. Επαναλάβετε 2 φορές (’’χειρισμός του Semont’’). 2. Ξαπλώστε σε ύπτια θέση. Γυρίστε το κεφάλι γρήγορα από τη μία προς την άλλη πλευρά μέχρι να αισθανθείτε ζάλη. Γυρίστε, μέχρι να υποχωρήσει η ζάλη. Επαναλάβετε 2 φορές. 3. Ξαπλώστε σε ύπτια θέση. Σηκωθείτε γρήγορα μία προς τη δεξιά και μία προς την αριστερή πλευρά εναλλάξ, μέχρι να αισθανθείτε ίλιγγο. Γυρίστε, μέχρι να υποχωρήσει ο ίλιγγος. Επαναλάβετε 2 φορές. Ασκηθείτε με βάδιση προς τα μπρος, ενώ συγχρόνως εκτελείτε κάμψη προς τα κάτω στο πάτωμα και ευθειασμό κατά την έγερση προς την οροφή με εναλλάξ χρήση του δεξιού και του αριστερού χεριού. Συνεχώς να προσηλώνεστε προς το χέρι σας. Ζητήστε από τον ασθενή να επιστρέψει για νέο έλεγχο αν τα συμπτώματα επιμένουν μετά από δύο εβδομάδες. Η υποτροπή είναι συνηθισμένη. Στο 50% παρουσιάζεται υποτροπή μέσα σε διάρκεια 10 ετών. Η φαρμακευτική αγωγή αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων κυρίως της ναυτίας σε ισχυρό ίλιγγο.