Ρινίτιδα αλλεργική, Αλλεργία στη γύρη – Εποχική αλλεργική ρινίτιδα, Συνάχι

ICD-10 : J30

Ορισμός

Παράγοντες, που σχετίζονται άμεσα με τις εποχές του έτους, οι οποίοι αποτελούν αφορμή έκλυσης αλλεργικών αντιδράσεων διαμέσου IgE-διαμεσολαβητών φλεγμονής στους ρινικούς βλεννογόνους.

 

Ο όρος ’’συνάχι’’ καθιερώθηκε αργότερα και χρησιμοποιείται ακόμη και για αλλεργικά συμπτώματα σε ολόκληρη τη διάρκεια του έτους (π.χ. αλλεργία από ακάρεα, ζώα κτλ).

 

Αιτιολογία

Υπερευαισθησία στη γύρη.

 

Πολλές περίοδοι εκδήλωσης συμπτωμάτων:

Ιανουάριος – Φεβρουάριος: Φουντουκιά, σκλήθρα και βελανιδιά.

Μάρτιος – Απρίλιος: Σημύδα.

Μεσοκαλόκαιρο: Γύρη γρασιδιού, ιδιαίτερα τριφυλλιού.

Ιούλιος, Αύγουστος: Αρτεμισία.

 

Ο συνδυασμός αλλεργικών και μη-αλλεργικών μηχανισμών είναι συνηθισμένος, ιδιαίτερα σε άτομα μέσης ηλικίας και ηλικιωμένους.

Ως μη-αλλεργικοί αιτιολογικοί παράγοντες μπορεί να δράσουν η υπεραντιδραστικότητα, δομικές αλλοιώσεις, λοίμωξη, φαρμακευτική (ή ιατρογενής) ρινίτιδα, υποθυρεοειδισμός, όγκοι, ιδιοπαθής ρινίτιδα, συστημικά νοσήματα, όπως ΣΕΛ, σύνδρομο Sjögren κ.ά.

 

Συμπτώματα

Ρινικά:

Κνησμός με παροξυσμικά φτερνίσματα, ρινόρροια, ενδεχομένως ρινική συμφόρηση.

 

Μη ρινικά:

Κνησμός και αίσθημα καύσου στην υπερώα, το φάρυγγα, το πρόσωπο, δακρύρροια και κνησμός ματιών, κόπωση εξαιτίας διαταραχών ύπνου (συχνά μείωση της ποιότητας εργασίας/ -μαθησιακής επίδοσης), πυρετός, κεφαλαλγία, ενδεχομένως βρογχική υπεραντιδραστικότητα. Επιδείνωση του ατομικού εκζέματος.

 

Τα αλλεργιογόνα της γάτας και των ακάρεων είναι μικρά και καθιζάνουν στις κάτω αεροφόρες οδούς, χωρίς να προκαλούν απαραίτητα συμπτωματολογία ρινοεπιπεφυκίτιδας, αλλά παρόλα αυτά υπάρχει αυξημένος κίνδυνος άσθματος. Τα αλλεργιογόνα της γύρης είναι μεγαλύτερα και συχνότερα προσκολλώνται στη μύτη.

 

Υπάρχει ισχυρή αλληλεπίδραση μεταξύ άνω και κάτω αεροφόρων οδών. Συχνά η ρινίτιδα και η βρογχική υπεραντιδραστικότητα προηγούνται από το άσθμα. Η ρινίτιδα και το άσθμα αποτελούν πιθανόν την ίδια νόσο.

 

Η διασταυρούμενη αλλεργία προς τις τροφές εκδηλώνεται συνήθως με συμπτώματα από το στόμα/ το φάρυγγα και μερικές φορές ρινίτιδα: Οίδημα χειλέων και γλώσσας, κνησμός στοματικής κοιλότητας/φάρυγγα.

Οι αναπνευστικές εκδηλώσεις είναι σπάνιες.

Η αλλεργία από τη γύρη σημύδας μπορεί σε διασταυρούμενη αλλεργία να προκαλέσει συμπτώματα κατά την επαφή με καρπούς, που φέρουν σκληρό κέλυφος (φουντούκια, καρύδια), μήλα, ροδάκινα, φρούτα με κουκούτσι (κεράσια, δαμάσκηνα κ.ά.), ακτινίδια, νεκταρίνια, αχλάδια, αμύγδαλα, καρότα, φλούδες από πατάτες κ.ά.

 

Άτομα αλλεργικά σε αρτεμισία μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα μεταξύ άλλων από σέλινο, μαϊδανό, καρότο, παστινάκα την εδώδιμη, κολίανδρο κ.ά.

Άτομα αλλεργικά σε φτερά πουλερικών μπορεί να εκδηλώσουν συμπτώματα μετά από επαφή με αυγά και κοτόπουλο.

Άτομα ’’αλλεργικά’’ στο τσίμπημα μυρμηγκιού μπορεί επίσης συχνά να είναι ευαίσθητα σε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ισταμίνη, κυρίως οστρακόδερμα.

 

Η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί με την πάροδο του χρόνου να εξελιχτεί σε ιδιοπαθή ρινίτιδα με κύρια χαρακτηριστικά τη ρινική συμφόρηση και/ή την έκκριση.

 

Διαφορική διάγνωση

Ρινίτιδα από κρυολόγημα/ λοιμώδης ρινίτιδα, ολοετής αλλεργική ρινίτιδα, ολοετής μη αλλεργική ρινίτιδα, λοιμώδης ρινίτιδα (μεταξύ άλλων από Chlamydia pneumoniae).

 

Διερεύνηση

Ιστορικό, τυπικά συμπτώματα, που παρουσιάζονται στη διάρκεια μιας ή περισσότερων από τις περιόδους εκδήλωσης συμπτωμάτων (που αναφέρθηκαν παραπάνω). Επηρεάζουν τα συμπτώματα τον καθημερινό τρόπο ζωής (ύπνο, εργασία, σχολική φοίτηση); Αν ισχύει κάτι τέτοιο, συμπτώματα μέτρια ως σοβαρά. Διαφορετικά, ήπια συμπτώματα.

 

Ταυτόχρονη εκδήλωση άσθματος; (Ρωτήστε σχετικά με τυχόν ύπαρξη περιόδων δύσπνοιας, βήχα ειδικά τη νύχτα, βήχα/δυσχέρειες αναπνοής στην προσπάθεια, αίσθηση στενότητας/συριγμού στις αεροφόρες οδούς/ότι δεν μπορεί να εισπνεύσει άερα).

 

Η έναρξη της αλλεργίας μπορεί να συμβεί στην ενήλικη ζωή, αλλά πιο συχνά ξεκινάει πριν από την ηλικία των 25 ετών.

 

Οι δοκιμασίες μπορεί μερικές φορές να φανούν πολύ χρήσιμες πριν από την επιλογή ενός επαγγέλματος. Η επιλογή της μεθόδου διερεύνησης κάποιας αλλεργίας εξαρτάται από το ιστορικό και από το πόσο διαθέσιμη είναι κάθε μέθοδος στη συγκεκριμένη περιοχή.

 

Μπορεί να η δερματική δοκιμασία [prick test] με νυγμό (φθηνή), ραδιοαλλεργοπροσροφητική [RAST] δοκιμασία (ακριβή).

Το αποτέλεσμα της δοκιμασίας RAST, που βαθμονομείται στις κατηγορίες 1-5, δε δίνει πληροφορίες σχετικά με το επίπεδο ισχύος της αλλεργίας από το πιθανό αλλεργιογόνο, αλλά υποδηλώνει πόσο μεγάλη είναι η πιθανότητα να είναι αλλεργικός ο ασθενής.

Η δοκιμασία Phadiatop δίνει απάντηση με ναι ή όχι σχετικά με την ύπαρξη αντισωμάτων-IgE κατά των πιο σημαντικών εισπνευστικών αλλεργιογόνων, πρόκειται για φτηνή μέθοδο.

Αν χρειαστεί, μέτρηση PEF.

 

Δεν υπάρχουν διαθέσιμες μέθοδοι για εκτίμηση τυχόν υπεραντιδραστικότητας στη μύτη.

 

Θεραπεία

Ήπια συμπτώματα (= δεν επηρεάζουν ούτε τον ύπνο ούτε τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως το σχολείο, τις ενασχολήσεις κατά τον ελεύθερο χρόνο, τα αθλήματα κτλ).   Αντιισταμινικά από το στόμα ή τη μύτη. Σε παιδιά < 6 ετών μπορεί να χορηγηθεί πόσιμο διάλυμα δεσλοραταδίνης ή λοραταδίνης. Σε παιδιά > 6 ετών π.χ. δισκία δεσλοραταδίνης ή λοραταδίνης, προτιμότερο σε μορφή δισκίων, που διασπείρονται στο στόμα.   Μέτρια – σοβαρά συμπτώματα (= επίδραση στον ύπνο και/ή τις καθημερινές δραστηριότητες):   Ως πρώτης εκλογής ρινικό στεροειδές. Η δράση αντιισταμινικών από το στόμα/τοπικά είναι χειρότερη σε ρινική συμφόρηση. Το ρινικό στερεοειδές μπορεί επιπλέον να δράσει κατά των οφθαλμικών συμπτωμάτων.   Κυκλοφορεί διαθέσιμο συνδυαστικό σκεύασμα ρινικού στεροειδούς + ανταγωνιστή - H1.   Σε ταυτόχρονη ύπαρξη άσθματος μπορεί να χορηγηθεί ρινικό στεροειδές σε συνδυασμό με ανταγωνιστή λευκοτριενίων, που είναι επίσης αποτελεσματικοί στη ρινίτιδα. Αν κριθεί απαραίτητο, μπορεί να χορηγηθεί β-διεγέρτης, όπως και συνηθισμένη αντιασθματική θεραπευτική αγωγή. Επιπλέον τα ίδια τα ρινικά στεροειδή είναι αποτελεσματικά και σε τυχόν συμπτώματα άσθματος.   Αν τα συμπτώματα επιμένουν έντονα, συνταγογραφείται στεροειδική θεραπευτική αγωγή από το στόμα 20-40 mg πρεδνιζολόνης την ημέρα για διάρκεια τριών μέχρι τεσσάρων ημερών (δόση ενηλίκου) με σταδιακή μείωση της δόσης ανάλογα με τα συμπτώματα σε διάρκεια μίας μέχρι δύο εβδομάδων. Επιπλέον η πρεδνιζολόνη μπορεί να χορηγηθεί και σε εκδήλωση συμπτωμάτων σε μεμονωμένες ημέρες, 20-40 mg, ημερησίως.   Όταν η θεραπεία αφορά έγκυο, μπορούν – με εξαίρεση τους ανταγωνιστές των λευκοτριενίων και τα στεροειδή από το στόμα – να χορηγηθούν τα ίδια σκευάσματα, που χορηγούνται και στις μη-έγκυες, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα ρινικά στεροειδή.   Κατά τη θεραπευτική αντιμετώπιση παιδιών με ρινικά στεροειδή είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επιλεξετε σκεύασμα με χαμηλή συστημική επίδραση. Δε συνιστάται πλέον η παρεντερική χορήγηση στεροειδούς σε μορφή βραδείας αποδέσμευσης ως προφύλαξη πριν από αναμενόμενη εποχική αλλεργία. Ενδεχομένως χορηγείται σε αιφνίδια εκδήλωση συμπτωμάτων λόγω στεροειδούς τοπικά + αντιισταμινικού. Αποτελεί περίπτωση για παραπομπή.   Αν οι ενοχλήσεις επιμένουν παρά τη θεραπευτική αγωγή για περισσότερες από δύο συνεχόμενες εποχικές περιόδους, εξετάζεται το ενδεχόμενο παραπομπής για διενέργεια ASIT (= ειδικής για το αλλεργιογόνο ανοσοθεραπείας). Αποτελεί μία καλή λύση, όταν δεν επιτυγχάνεται ικανοποιητικό αποτέλεσμα με τα φάρμακα και εφόσον τα αλλεργιογόνα δεν είναι πολλά. Μπορεί να φανεί χρήσιμη κυρίως, όταν είναι δύσκολη η απομάκρυνση του αλλεργιογόνου. Χρησιμοποιείται ιδιαίτερα σε αλλεργία στη γύρη και τη γάτα, ειδικά, όταν αφορά νεαρά άτομα με σοβαρή ρινοεπιπεφυκίτιδα και άσθμα κατά την έναρξή του. Η συγκεκριμένη θεραπεία μπορεί επίσης να φανεί χρήσιμη σε επίμονη αλλεργία από ακάρεα. Η διάρκεια της θεραπείας είναι 3 ως 5 έτη.   Το Grazax αποτελεί ανοσοθεραπεία κατά αλλεργιογόνου σε μορφή δισκίων κατά τεκμηριωμένης αλλεργίας σε ακάρεα οικιακής σκόνης. Ο ασθενής λαμβάνει 1 δισκίο ημερησίως υπογλωσσίως για διάρκεια 3 ετών. Το πρώτο δισκίο λαμβάνεται κάτω από ιατρική επίβλεψη, τα υπόλοιπα ο ασθενής τα παίρνει στο σπίτι του. Η θεραπεία ενδείκνυται σε αλλεργία σε ακάρεα οικιακής σκόνης, σε ύπαρξη μέτριας ως σοβαρής ρινίτιδας και σε άσθμα, το οποίο δε ρυθμίζεται ικανοποιητικά με εισπνεόμενα στεροειδή και συνύπαρξη μέτριας ως σοβαρής ρινίτιδας.   Κατά τη χορήγηση ρινικών στεροειδών μειώνεται ο κίνδυνος αιμορραγικής έκκρισης από τη μύτη, όταν χρησιμοποιείται η ’’Τεχνική του Σταυρού’’: Χρησιμοποιήστε το αριστερό χέρι, για να ψεκάσετε στο δεξί ρουθούνι και το αντίθετο.   Θεραπευτική αγωγή με οφθαλμικές σταγόνες: Οφθαλμικές σταγόνες χρωμογλυκικού νατρίου ή εναλλακτικά αντιισταμινικού.   Ατομική φροντίδα: Οδηγίες (σε αλλεργία στη γύρη): Αερίστε τα δωμάτια τις βραδινές ώρες. Τα παράθυρα του υπνοδωματίου, αν γίνεται, να είναι κλειστά κατά τη διάρκεια του ύπνου. Μην απλώνετε τα βρεγμένα έξω για στέγνωμα, ιδιαίτερα τα κλινοσκεπάσματα. Λούστε τα μαλλιά το βράδυ. Διατηρείτε τα παράθυρα του αυτοκινήτου κλειστά. Αναθέστε σε άλλο άτομο το κόψιμο του γρασιδιού. Παρακολουθείτε τις αναφορές για τη γύρη (ή κοιτάξτε έξω από το παράθυρο: Ξηρή και θερμή ατμόσφαιρα σημαίνει αυξημένες ποσότητες γύρης. Βροχερός και ψυχρός καιρός συνεπάγεται χαμηλά επίπεδα γύρης). Μάθετε να ζείτε χωρίς κάπνισμα. Αλατόνερο από τη μύτη είναι αποτελεσματικό κυρίως σε ρινική συμφόρηση. Διατίθεται χωρίς συνταγή.   Ρινικός καθαρισμός: Ένα κουταλάκι τσαγιού (5 γρ.) συνήθως μαγειρικό αλάτι χωρίς ιώδιο αναμιγνύεται με 0,5 λίτρα χλιαρό νερό βρύσης. Μπορείτε να προσθέσετε λίγο μαγειρικό λάδι στο διάλυμα. Το μίγμα εισάγεται στη μύτη με ένα μικρό δοχείο ή σύριγγα χωρίς τη βελόνα. Βοηθητικά εξαρτήματα διατίθενται σε φαρμακεία, όπως ρινικό χωνί κ.ά. Καθαρισμός με αλατόνερο πρωί και/ή βράδυ πριν από τη λήψη του φαρμακευτικού σκευάσματος. Με το ξέπλυμα απομακρύνονται οι ερεθιστικές ουσίες και οι εκκρίσεις από τους βλεννογόνους. Καταστέλλει τη φλεγμονή. Οι δύο πιο σημαντικοί παράγοντες, που μπορούν να επηρεάσουν και να μειώσουν τον κίνδυνο αλλεργίας στα παιδιά, είναι ο θηλασμός και το να μην είναι καπνίστρια η μητέρα.   Πληροφορίες για ασθενείς: http://www.efanet.org/ http://www.worldallergy.org/index.php   Φαρμακευτική αγωγή   Ανταγωνιστές υποδοχέων λευκοτριενίων. Μοντελουκάστη: Modulair.   Αντιισταμινικά. Αζελαστίνη.. Δεσλοραταδίνη. Λεβοκαβαστίνη. Λοραταδίνη.   Αντιχολινεργικά. Ιπρατρόπιο.   Ανοσοθεραπεία κατά αλλεργιογόνων. Απευαισθητοποίηση από τα ακάρεα. Απευαισθητοποίηση από το γρασίδι.   β-διεγέρτες. Σαλβουταμόλη.   Διάλυμα αλατόνερου.   Στεροειδή από το στόμα. Πρεδνιζολόνη.   Στεροειδή ρινικώς. Βουδεσονίδη. Μομεταζόνη. Φλουτικαζόνη.   Χρωμογλυκικό οξύ. Οφθαλμικές σταγόνες | Ρινικό σπρέι.