Oρισμός
Πρωτοπαθής αμηνόρροια σημαίνει ότι η γυναίκα δεν είχε ποτέ εμμηνορρυσία. Δευτεροπαθής αμηνόρροια είναι η διακοπή της εμμηνορρυσίας για έξι μήνες σε γυναίκα, που προηγουμένως είχε έμμηνη ρύση. Ολιγομηνόρροια σημαίνει έμμηνη ρύση σε αραιά χρονικά διαστήματα με μεσοδιάστημα > 35 ημερών.
Αίτια
Η πιο συνηθισμένη αιτία σε πρωτοπαθή εμμηνόρροια είναι δομικές διαταραχές ή χρωμοσωμικές αποκλίσεις.
Σε δευτεροπαθή αμηνόρροια αιτία συνήθως αποτελεί μεγάλου βαθμού αδυνάτισμα με επακόλουθο το άτομο να είναι λιποβαρές, σκληρή αθλητική δραστηριότητα με βάρος μικρότερο του κανονικού, αλλά και ψυχική καταπόνηση, καθώς και αλλαγή περιβάλλοντος.
Πιο σπάνιες αιτίες είναι διαταραχές του θυρεοειδούς, του φλοιού των επινεφριδίων ή της υπόφυσης.
Σε πολυκυστικές ωοθήκες (PCOS) παρατηρείται ακανόνιστη ωορρηξία ή χρόνια ανωορρηξία.
Συμπτώματα
Διαταραχές εμμηνορρυσίας, όπως αναφέρεται πιο πάνω.
Σε PCOs συνήθως αραιές, ακανόνιστες εμμηνορρυσίες και μερικές φορές παχυσαρκία, ακμή και υπερτρίχωση.
Διερεύνηση
Σε πρωτοπαθή αμηνόρροια σε κορίτσια με παιδικού τύπου διάπλαση σώματος και γεννητικών οργάνων επιβάλλεται έγκαιρη διερεύνηση στην ηλικία των 13-14 ετών και παραπομπή σε παιδίατρο ή γυναικολόγο.
Αν η ανάπτυξη του ύψους (καμπύλη ύψους), καθώς και η ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου, είναι φυσιολογικά, η διερεύνηση μπορεί να ξεκινήσει στην ηλικία των 17 ετών.
Παραπεμπτικό σε γυναικολόγο.
Σε δευτεροπαθή αμηνόρροια να αποκλείσετε αρχικά την πιθανότητα εγκυμοσύνης, την πρόωρη κλιμακτήριο (FSH-ορού), τις διαταραχές του θυρεοειδούς (TSH/T4-ορού) και να γίνει έλεγχος της προλακτίνης-ορού.
Παραπέμψτε μετά από 6 μήνες.
Σε ολιγομηνόρροια παραπέμψτε για γυναικολογική εκτίμηση.
Σε υπερτρίχωση μπορεί να γίνει διερεύνηση με έλεγχο της τεστοστερόνης-ορού, της SHBG-oρού (σφαιρίνη που δεσμεύει τις φυλετικές ορμόνες), στην οποία συμπεριλαμβάνεται και το πηλίκο, DHEA-ορού (δεϋδροεπιανδροστερόνη).
Θεραπεία
Παραπομπή σύμφωνα με τα παραπάνω.
Σε διαγνωσμένη ολιγο- ή αμηνόρροια χωρίς συγκεκριμένη αιτία να χορηγείται, εφόσον δεν υπάρχει επιθυμία εγκυμοσύνης ή ανάγκη για αντισυλληπτικά μέτρα και εφόσον η ασθενής παρουσιάζει πολύ αραιές εμμηνορρυσίες, κυκλική θεραπεία με γεσταγόνο, π.χ. οξική μεδροξυπρογεστερόνη 10 mg x 1 για 10 ημέρες κάθε μήνα.
Όταν υπάρχει ανάγκη λήψης αντισυλληπτικών σκευασμάτων, να επιλέγεται θεραπεία με αντισυλληπτικά σκευάσματα.
Αν η υπερτρίχωση ή η ακμή αποτελούν συμπτώματα, που δημιουργούν πρόβλημα στη γυναίκα, μπορείτε να επιλέξετε ως πιο κατάλληλη λύση κάποιο αντισυλληπτικό, που να περιέχει αντιανδρογόνο, όπως την κυπροτερόνη (ενδεχομένως με προσθήκη αιθινυλοιστραδιόλης) ή δροσπιρενόνη, η οποία μπορεί να προσφέρει ικανοποιητικό αποτέλεσμα σε τέτοια συμπτώματα.
Όταν συνταγογραφείτε αντισυλληπτικά, θα πρέπει πάντα να αποκλείονται τυχόν αντενδείξεις.
Αν υπάρχει επιθυμία κύησης και το τεστ ωορρηξίας (LH-τεστ) είναι αρνητικό, δηλαδή όταν δεν υπάρχει ωορρηξία, ο γυναικολόγος μπορεί να συνταγογραφήσει δισκία κλομιφαίνης για 5 ημέρες.
Φαρμακευτική αγωγή
Δροσπιρενόνη + αιθινυλοιστραδιόλη.
Κλομιφαίνη.
Κυπροτερόνη.
Κυπροτερόνη + αιθινυλοιστραδιόλη.
Μεδροξυπρογεστερόνη.
