Εξαρτημένοι από καπνό, Εξαρτημένοι από κάπνισμα, Διακοπή καπνίσματος

ICD-10 : F17.2 Εξαρτημένοι από καπνό | DSM-IV: 305.10

Ορισμός

Τα περισσότερα άτομα, που καπνίζουν καθημερινά, καλύπτουν όλα τα κριτήρια του προσδιορισμού της εξάρτησης, σύμφωνα με την ταξινόμηση DSM-IV

(Βλέπε το υποκεφάλαιο Καταχρήσεις/ Εξαρτήσεις στο παρόν κεφάλαιο).

Αιτίες

Η έναρξη συχνά οφείλεται σε πίεση από την κοινωνική ομάδα, περιέργεια.

Επίσης υπάρχει επίδραση από γενετικούς παράγοντες.

Σχεδόν όλα αυτά τα άτομα ξεκινούν το κάπνισμα πριν από την ηλικία των 18 ετών.

Το 30-50% των ατόμων, που καπνίζουν σποραδικά, γίνονται εξαρτημένα και καθημερινοί καπνιστές.

Αντικειμενική εξέταση

Συμπτώματα, που σχετίζονται με το κάπνισμα, τα οποία αποτελούν αφορμή επίσκεψης στο γιατρό, είναι π.χ. βήχας με βλεννώδη πτύελα, κακή φυσική κατάσταση, ανικανότητα, απώλεια δοντιού, κακή κατάσταση επιδερμίδας, αλλά ακόμη και πιο σοβαρά συμπτώματα, όπως ΧΑΠ, καρδιαγγειακή νόσος (έμφραγμα μυοκαρδίου, στηθάγχη, καρδιακή ανεπάρκεια, αθηροσκλήρυνση, ΑΕΕ), επιπλοκές διαβήτη και καρκινικό νόσημα. Περίπου το 50% των καπνιστών αναπτύσσουν ΧΑΠ.

Το παθητικό κάπνισμα προκαλεί ένα μεγάλο φορτίο νόσων σφαιρικά με αυξημένη θνητότητα.

Η μάσηση καπνού προκαλεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης και οδηγεί σε αυξημένη καρδιακή συχνότητα. Στατιστικά σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας. Η αιτιολογική συσχέτιση δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Κατά μέσο όρο ένας καπνιστής ζει 10 χρόνια λιγότερο, ενώ επίσης είναι περισσότερα τα χρόνια, κατά τα οποία είναι ασθενής, από ό,τι ένας μη-καπνιστής.

Διερεύνηση

Ρωτήστε όλους τους ασθενείς σχετικά με τις συνήθειες καπνίσματος (στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η μάσηση καπνού).

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζετε, αν συνυπάρχει πιθανή νόσος, η οποία να σχετίζεται με τον καπνό. Η ερώτηση από μόνη της αποτελεί μία προειδοποίηση, που μπορεί να αυξήσει το ποσοστό των ατόμων, που δεν καπνίζουν.

Βαθμολογήστε την εξάρτηση από τη νικοτίνη: Αν το άτομο καπνίζει το πρώτο τσιγάρο της ημέρας μέσα σε 5 λεπτά μετά από την πρωινή αφύπνιση, και αντίστοιχα η κατανάλωση > 20 τσιγάρων/ την ημέρα συνηγορούν για μεγάλη εξάρτηση από τη νικοτίνη.

Σπιρομέτρηση.

Η μέτρηση του CO του εκπνεόμενου αέρα μπορεί να αποκαλύψει, το αν ο ασθενής είναι καπνιστής, αλλά δε χρησιμοποιείται στη διαγνωστική διαδικασία.

Από παιδαγωγική άποψη αποτελεί μία χρήσιμη μέτρηση, για να φανεί η αρνητική επίδραση του καπνίσματος (και αντίστοιχα η θετική σε διακοπή του καπνίσματος).

Θεραπεία

Αναφέρετε τα οφέλη στην υγεία, σχετικές, σαφείς, εξατομικευμένες οδηγίες χωρίς στοιχεία ηθικολογίας. Η παροχή συμβουλών για διακοπή του καπνίσματος σε ένα καπνιστή είναι η πιο συμφέρουσα οικονομικά θεραπεία, που μπορεί να προσφέρει ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης! Επιδιώξτε την παροχή φροντίδας, που επικεντρώνεται στον ασθενή, με αφετηρία τις γνώσεις του και τις ανάγκες πληροφόρησής του. Σωστές ερωτήσεις είναι, π.χ. ‘’έχεις σκεφτεί να διακόψεις το κάπνισμα;’’. ‘’Τι γνωρίζεις σχετικά με το κάπνισμα καπνού και … ‘’ (κατάσταση του ασθενή); ‘’Θα ήθελες να μάθεις περισσότερα σχετικά με αυτό…’’ Ο καπνιστής δε χρειάζεται περισσότερες νουθεσίες, αλλά πρακτική βοήθεια/υποστήριξη στη διακοπή του καπνίσματος. Αν ο ασθενής έχει προετοιμαστεί να διακόψει το κάπνισμα τον επόμενο μήνα: Συμπαρασταθείτε σε διακοπή καπνίσματος: Βοήθεια με συγκεκριμένο σχεδιασμό διακοπής καπνίσματος, ο οποίος είναι προτιμότερο να δίνεται και σε γραπτή μορφή. Πρόταση στον ασθενή: Αποφάσισε εσύ την ημερομηνία διακοπής καπνίσματος, πέταξε όλο τον καπνό, αναθεώρησε τις συνήθειές σου/ τις καταστάσεις κινδύνου. Συστήνεται συμμετοχή σε ομάδα διακοπής καπνίσματος. Αν χρειαστεί, δώστε πληροφορίες για φάρμακα (συστήνονται φάρμακα, αν πρόκειται για κατανάλωση μεγαλύτερη από 10 τσιγάρα/ημέρα), ανακούφιση των συμπτωμάτων λόγω αποχής. Έτσι διπλασιάζεται η πιθανότητα επιτυχίας. Ενημερώστε ότι υπάρχουν διαθέσιμα διάφορα σκευάσματα νικοτίνης, δοκιμάστε πρόθυμα διαφορετικές εναλλακτικές λύσεις: Το διαδερμικό έμπλαστρο 24 ωρών διατηρεί το επίπεδο νικοτίνης ψηλά ήδη από τις πρωινές ώρες, ωστόσο μπορεί να προκαλέσει εφιάλτες. Η τσίχλα νικοτίνης πρέπει να μασιέται αργά, διαφορετικά η απελευθέρωση νικοτίνης είναι πολύ μεγάλη. Σε πάνω από 20 τσιγάρα την ημέρα/ επιλέγεται σε δόση 4 mg, διαφορετικά συνήθως τα 2 mg. Οι παστίλιες χορηγούνται σε δόση 2 mg, όταν πρόκειται για πάνω από 20 τσιγάρα/την ημέρα, διαφορετικά 1 mg. Με το ρινικό σπρέι επιτυγχάνεται πιο γρήγορη απορρόφηση νικοτίνης. Ενδεχομένως να μπορεί να συνδυαστεί με διαδερμικό έμπλαστρο. Η βαρενικλίνη και η βουπροπιόνη μειώνουν την επιθυμία του καπνίσματος και τα συμπτώματα από την αποχή από το κάπνισμα, χωρίς να περιέχουν νικοτίνη. Θεωρείται ότι η βαρενικλίνη είναι κάπως πιο αποτελεσματική. Συστήνεται για διάρκεια θεραπείας μέχρι και 12 εβδομάδες. Αυξάνει τις πιθανότητες διακοπής καπνίσματος. Προσοχή σε ασθενείς με ιστορικό κατάθλιψης, παρόλα αυτά από την εμπειρία/μελέτες δεν έχει διαπιστωθεί επιδείνωση σε άτομα αυτής της κατηγορίας, που ακολουθούν θεραπεία και παρουσιάζουν σταθερότητα! Γενικά ισχύει ό,τι αναγράφεται στα κείμενα του ΕΟΦ. Μπορούν να συνδυαστούν με σκευάσματα νικοτίνης. Θεραπευτική αγωγή με σιταλοπράμη, που συνεχίζεται, μπορεί να χρειαστεί μείωση δόσης σε ταυτόχρονη χορήγηση θεραπευτικής αγωγής βουπροπιόνης, η οποία αντενδείκνυται σε ιστορικό διπολικής διαταραχής. Συστήνεται η διάρκεια θεραπευτικής χορήγησης να είναι 7-9 εβδομάδες. Η βαρενικλίνη αρχικά μπορεί να προκαλέσει ναυτία. Δοκιμάστε στην αρχή να μειώσετε τη δόση, ίσως χρειαστεί χορήγηση αντιεμετικών. Η βαρενικλίνη είναι αποτελεσματική ακόμη και στη διακοπή της μάσησης καπνού σύμφωνα με ορισμένες μελέτες. Τα φάρμακα δεν αποτελούν κάποια θαυματουργή μέθοδο, που κάνει ‘’όλη τη δουλειά’’. Με τη σωστή χρήση τους μπορούν να διπλασιάσουν την πιθανότητα επιτυχίας. Συνεχίζει να αποτελεί ένα σκληρό αγώνα για πολλά άτομα. Απαιτείται προετοιμασία και επιμονή. Προγραμματίστε επανεκτίμηση. Νέα επίσκεψη ή τηλεφωνική επικοινωνία περίπου σε 1 εβδομάδα μετά από τη διακοπή του καπνίσματος. Όσο περισσότερες φορές επικοινωνήστε, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να τα καταφέρει ο ασθενής. Χρειάζεται παραπομπή σε ειδική μονάδα; Αν ο ασθενής δεν είναι προετοιμασμένος να διακόψει το κάπνισμα τον επόμενο μήνα: Συζήτηση σχετικά με τα κίνητρα διακοπής του καπνίσματος. Ξεκινήστε με τους σχετικούς κινδύνους, τα θετικά οφέλη της διακοπής του, εμπόδια στη διακοπή του και πώς αυτά μπορούν να υπερνικηθούν. Κάνετε ερωτήσεις σχετικά με μελλοντική διακοπή, προτιμότερο μέσα από νέες οπτικές γωνίες. Η εξάρτηση από τον καπνό κατά κύριο λόγο αποτελεί ένα χρόνιο νόσημα. Με την κατάλληλη επαγγελματική αντιμετώπιση, την ενσυναίσθηση και υπομονή μπορούν να θεραπευτούν πολλά άτομα. Εμβάθυνση: https://opencourses.uoc.gr/courses/pluginfile.php/13387/mod_resource/content/0/kapnisma_diakopi.pdf Ενημέρωση ασθενών: http://www.denkapnizo.org/ http://www.keelpno.gr https://issuu.com/pliroforiki.evrou/docs/enimerotiko-entipo-gia-to-kapnisma- Φαρμακευτική αγωγή Βαρενικλίνη. Βουπροπιόνη. Νικοτίνη. Σύμφωνα με τη δική μας επαγγελματική εμπειρία: Τα περισσότερα άτομα, που καταφέρνουν να διακόψουν το κάπνισμα, το πραγματοποιούν χωρίς φαρμακευτικά βοηθητικά μέσα και πιστεύουν πως, ότι αφορά τη διακοπή του καπνίσματος, επιτεύχτηκε καλύτερα από ό,τι αναμενόταν. (Dr L-O Medin, Göteborg)