Λιποθυμία, Συγκοπή

Σχετικά με Επείγουσες ενέργειες σε απώλεια συνείδησης βλέπε το υποκεφάλαιο Απώλεια συνείδησης/ Κώμα στο παρόν κεφάλαιο.

Ορισμός

Γρήγορο παροδικό επεισόδιο απώλειας συνείδησης, που οφείλεται σε εγκεφαλική υποξία.

Αιτίες

Υποτασικό επεισόδιο.

Πνευμονογαστρική συγκοπή (‘’η συνηθισμένη λιποθυμία’’) εκλύεται σε ειδικές καταστάσεις, π.χ. από πόνο και συναισθήματα.

Προσβάλλει κυρίως νεαρά άτομα.

Μία κατηγορία περιλαμβάνει λιποθυμία με ορθοστατική υπόταση κατά την ούρηση (ιδιαίτερα άντρες κατά τις νυκτερινές ώρες) ή κατά την κένωση του εντέρου (λιποθυμία λόγω της επίδρασης στους τασεοϋποδοχείς κατά την προσπάθεια κένωσης – χειρισμός Valsalva).

Υπόταση και ορθοστατική υπόταση.

Συχνά σε ηλικιωμένους.

Κατά την έγερση από καρέκλα ή κρεβάτι προκαλείται υποογκαιμία ή αυτόνομη ανεπάρκεια στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.

Αρρυθμίες π.χ. Adams-Stokes, σύνδρομο νοσούντος φλεβοκόμβου, κοιλιακές ταχυαρρυθμίες, βραδυαρρυθμίες, που εκλύονται από το πνευμονογαστρικό, όπως σε συγκοπή κατά την ούρηση.

Ως επακόλουθο αγγειακής αιτίας από αρτηριοσκλήρυνση, αορτική στένωση, μειωμένη φλεβική επιστροφή κατά το χειρισμό Valsalva (π.χ. σε αφόδευση, ούρηση).

Το καρωτιδικό σύνδρομο προσβάλλει κυρίως ηλικιωμένους άντρες (αγγειοσύσπαση διαμέσου κεντρικών μηχανισμών και βραδυκαρδία, ως επακόλουθο ενεργοποίησης τασεοϋποδοχέων, π.χ. σφιχτός γιακάς πουκαμίσου/ γραβάτα).

Πυρετός, λοίμωξη ή έλλειψη ύπνου μπορούν να μειώσουν το κατώφλι πρόκλησης λιποθυμίας.

Φαρμακευτική αγωγή, όπως αντιϋπερτασικά ή ψυχοφάρμακα.

Σε ηλικιωμένους επίσης και νιτρογλυκερίνη.

Έλλειψη υγρών (υποογκαιμία) λόγω χαμηλής πρόσληψης, διουρητικών, εφίδρωσης, αιμορραγίας (κυρίως του γαστρεντερικού), γαστρεντερίτιδας.

Προσοχή στην αυξημένη αντιϋπερτασική δράση των ΑΥΑ/ αναστολέων-ΜΕΑ σε έλλειψη υγρών.

Συμπτώματα

Συχνά η λιποθυμία ξεκινάει με φαινόμενο αμαύρωσης:

Σκοτεινιάζουν οι οφθαλμοί, αίσθημα αστάθειας, αίσθημα εξάντλησης, μερικές φορές επίσης συμπτώματα από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα με τη μορφή αισθήματος παλμών, κρύου ιδρώτα, απώλεια μυϊκού τόνου, ωχρότητα, σύντομη απώλεια συνείδησης, κατά την οποία μπορεί να εκδηλωθούν κλονικές συσπάσεις, ακόμη και απώλεια ούρων.

Μπορεί να σημειωθεί σύντομης διάρκειας (κατά κανόνα ενός λεπτού) φάση μετά από το επεισόδιο με κόπωση, ναυτία και εμετούς.

Αντικειμενική εξέταση

‘’Φυσιολογικά ευρήματα κατά την αντικειμενική εξέταση’’ μετά από το λιποθυμικό επεισόδιο.

Διαφορική διάγνωση

Επιληψία, καρδιακή παύση, αρρυθμία, ΑΕΕ, υποογκαιμία, υστερία, υπεραερισμός, αναιμία, μεταβολικοί αιτιολογικοί παράγοντες (π.χ. ηλεκτρολυτικές διαταραχές, υπογλυκαιμία).

Διερεύνηση

Είναι σημαντική η αναγνώριση ασθενών με λιποθυμία καρδιακής αιτιολογίας, όπως βαλβιδοπάθεια ή αιφνίδιες αρρυθμίες (πτωχή πρόγνωση, αν δεν αντιμετωπιστούν).

Σημαντικό στο ιστορικό: Ποιές συνθήκες;

Προγούμενη λιποθυμία; Προηγούμενη φαρμακευτική αγωγή; Προειδοποιητικά συμπτώματα; Άλλα συμπτώματα συγχρόνως;

Ακρόαση καρδιάς – καρωτίδων, αρτηριακής πίεσης, εξέταση για ορθοστατική υπόταση, νευρολογική αντικειμενική εξέταση, Hb, γλυκόζη-πλ, ηλεκτρολύτες, ΗΚΓ, ίσως ΗΚΓ-24-ωρών.

Σε δυσδιάκριτη αιτιολογία μπορούν επίσης να διενεργηθούν ΗΕΓ, ΑΤ-εγκεφάλου.

Σε νέο ασθενή με μεμονωμένο λιποθυμικό επεισόδιο = Μικρές απαιτήσεις διερεύνησης.

Λιιποθυμία σε προσπάθεια μπορεί να σημαίνει βαλβιδοπάθεια ή μυοκαρδιακές βλάβες.