Έκζεμα – Αλλεργικό έκζεμα εξ επαφής, Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, Αλλεργικό έκζεμα χεριών

Ορισμός

Επίκτητη καθυστερημένη αλλεργική αντίδραση με μεσολάβηση κυττάρων κατά των χημικών ουσιών, που έρχονται σ’ επαφή με το δέρμα.

Αλλεργία ισόβιας διάρκειας.

Αιτίες

Ευαισθητοποίηση, δηλαδή επαφή δέρματος με αλλεργιογόνες ουσίες, οι οποίες προκαλούν αλλεργία εξ επαφής.

Ο κίνδυνος είναι πολύ αυξημένος σε τραυματισμένο δερματικό φραγμό, όπως μετά από συχνό πλύσιμο, τριβή

(βλέπε το υποκεφάλαιο Έκζεμα από επαναλαμβανόμενο τραύμα).

Πολλές διαφορετικές ουσίες (έχουν περιγραφεί 3000 διαφορετικές ως αλλεργιογόνα) μπορούν να προκαλέσουν ευαισθητοποίηση μετά από ποικίλο χρόνο έκθεσης (εβδομάδες – χρόνια).

Τραυματισμός δέρματος, όπως από τρύπημα για κοσμήματα (piercing), σύγκλιση σε θεραπεία έλκους κνήμης και προφύλαξη σε αθλήματα, αυξάνουν τον κίνδυνο ευαισθητοποίησης.

Τα παιδιά προσβάλλονται πιο εύκολα.

Η αλλεργία αφορά όλες τις επιφάνειες του σώματος και διαρκεί ισόβια.

Λιγότερες από 50 ουσίες προκαλούν το 75% των αλλεργιών εξ επαφής.

Πιο συχνά είναι τα μέταλλα (νικέλιο [= η πιο συχνή αλλεργία εξ επαφής], το χρώμιο και το κοβάλτιο), οι ουσίες αποσμητικών (μεταξύ άλλων προϊόντα δερματικής φροντίδας), χημικά από λάστιχο (λαστιχένια γάντια, τόσο από λατέξ, όσο και από τεχνητό λάστιχο, γάντια από PVC σπάνια προκαλούν αλλεργία), χρώματα υφασμάτων, ουσίες βαφής μαλλιών (κυρίως μαύρες, PPD – παραφαινυλενδιαμίνη), τατουάζ χένας, εποξικά προϊόντα, κόλλες στιγμής, συντηρητικές ουσίες και φυτά (πρίμουλα, πικραλίδα, θηρανθεμίς, μαργαρίτα, χρυσάνθεμο).

Τα φυσικά προϊόντα αποτελούν συχνές αιτίες της δερματίτιδας εξ επαφής, από τα οποία το αιθέριο έλαιο δέντρου τσαγιού εμφανίζεται ιδιαίτερα συχνά ως αίτιο πρόκλησης αλλεργίας, τόσο διαμέσου της άμεσης επαφής, όσο και διαμέσου αερομεταφερόμενων σωματιδίων.

Το αιθέριο έλαιο δέντρου τσαγιού είναι διαθέσιμο σε μορφή αλοιφής, ελαίου μπάνιου, σαμπουάν, οδοντόκρεμας.

Τα φάρμακα, που μπορούν να προκαλέσουν ευαισθητοποίηση, είναι τα τοπικά κορτικοστεροειδή (χαμηλός κίνδυνος με βηταμεθαζόνη και μομεταζόνη), νεομυκίνη, οφθαλμικές σταγόνες, τοπικά ΜΣΑΦ, τοπικά αναισθητικά κ.ά.

Συμπτώματα

Με έναρξη από την επιφάνεια, με την οποία ήρθε σε επαφή το αλλεργιογόνο (έξι ώρες ως δύο μέρες μετά την έκθεση), εκδηλώνεται συνήθως οξύ έκζεμα.

Μερικές φορές το έκζεμα επεκτείνεται σε άλλες περιοχές και σε επαναλαμβανόμενη έκθεση δημιουργούνται ακόμη και χρόνιες εκζεματικές βλάβες.

Πιο πολύ εκτεθειμένα για αλλεργία εξ επαφής είναι τα χέρια.

Τα αερομεταφερόμενα σωματίδια προκαλούν συμπτώματα στο πρόσωπο, ιδιαίτερα γύρω από τους οφθαλμούς (π.χ. πριονίδια, εποξικά χημικά).

Το αλλεργιογόνο μπορεί επίσης να μεταφερθεί με τα δάκτυλα στο πρόσωπο (π.χ. από φυτά).

Διαφορική διάγνωση

Μη-αλλεργικό έκζεμα εξ επαφής (‘‘ερεθιστικό έκζεμα’‘).

Διερεύνηση

Το αλλεργιογόνο πρέπει να ταυτοποιηθεί και να αποφεύγεται πάντα στο μέλλον, διαφορετικά υποτροπή → χρόνιο.

Η επιδερμική δοκιμασία (‘‘patch test’‘) αποκαλύπτει το 80% των αλλεργιών εξ επαφής.