Ορισμός
Παράγοντες, που σχετίζονται άμεσα με τις εποχές του έτους, οι οποίοι αποτελούν αφορμή έκλυσης αλλεργικών αντιδράσεων διαμέσου IgE-διαμεσολαβητών φλεγμονής στους ρινικούς βλεννογόνους.
Ο όρος ’’συνάχι’’ καθιερώθηκε αργότερα και χρησιμοποιείται ακόμη και για αλλεργικά συμπτώματα σε ολόκληρη τη διάρκεια του έτους (π.χ. αλλεργία από ακάρεα, ζώα κτλ).
Αιτιολογία
Υπερευαισθησία στη γύρη.
Πολλές περίοδοι εκδήλωσης συμπτωμάτων:
Ιανουάριος – Φεβρουάριος: Φουντουκιά, σκλήθρα και βελανιδιά.
Μάρτιος – Απρίλιος: Σημύδα.
Μεσοκαλόκαιρο: Γύρη γρασιδιού, ιδιαίτερα τριφυλλιού.
Ιούλιος, Αύγουστος: Αρτεμισία.
Ο συνδυασμός αλλεργικών και μη-αλλεργικών μηχανισμών είναι συνηθισμένος, ιδιαίτερα σε άτομα μέσης ηλικίας και ηλικιωμένους.
Ως μη-αλλεργικοί αιτιολογικοί παράγοντες μπορεί να δράσουν η υπεραντιδραστικότητα, δομικές αλλοιώσεις, λοίμωξη, φαρμακευτική (ή ιατρογενής) ρινίτιδα, υποθυρεοειδισμός, όγκοι, ιδιοπαθής ρινίτιδα, συστημικά νοσήματα, όπως ΣΕΛ, σύνδρομο Sjögren κ.ά.
Συμπτώματα
Ρινικά:
Κνησμός με παροξυσμικά φτερνίσματα, ρινόρροια, ενδεχομένως ρινική συμφόρηση.
Μη ρινικά:
Κνησμός και αίσθημα καύσου στην υπερώα, το φάρυγγα, το πρόσωπο, δακρύρροια και κνησμός ματιών, κόπωση εξαιτίας διαταραχών ύπνου (συχνά μείωση της ποιότητας εργασίας/ -μαθησιακής επίδοσης), πυρετός, κεφαλαλγία, ενδεχομένως βρογχική υπεραντιδραστικότητα. Επιδείνωση του ατομικού εκζέματος.
Τα αλλεργιογόνα της γάτας και των ακάρεων είναι μικρά και καθιζάνουν στις κάτω αεροφόρες οδούς, χωρίς να προκαλούν απαραίτητα συμπτωματολογία ρινοεπιπεφυκίτιδας, αλλά παρόλα αυτά υπάρχει αυξημένος κίνδυνος άσθματος. Τα αλλεργιογόνα της γύρης είναι μεγαλύτερα και συχνότερα προσκολλώνται στη μύτη.
Υπάρχει ισχυρή αλληλεπίδραση μεταξύ άνω και κάτω αεροφόρων οδών. Συχνά η ρινίτιδα και η βρογχική υπεραντιδραστικότητα προηγούνται από το άσθμα. Η ρινίτιδα και το άσθμα αποτελούν πιθανόν την ίδια νόσο.
Η διασταυρούμενη αλλεργία προς τις τροφές εκδηλώνεται συνήθως με συμπτώματα από το στόμα/ το φάρυγγα και μερικές φορές ρινίτιδα: Οίδημα χειλέων και γλώσσας, κνησμός στοματικής κοιλότητας/φάρυγγα.
Οι αναπνευστικές εκδηλώσεις είναι σπάνιες.
Η αλλεργία από τη γύρη σημύδας μπορεί σε διασταυρούμενη αλλεργία να προκαλέσει συμπτώματα κατά την επαφή με καρπούς, που φέρουν σκληρό κέλυφος (φουντούκια, καρύδια), μήλα, ροδάκινα, φρούτα με κουκούτσι (κεράσια, δαμάσκηνα κ.ά.), ακτινίδια, νεκταρίνια, αχλάδια, αμύγδαλα, καρότα, φλούδες από πατάτες κ.ά.
Άτομα αλλεργικά σε αρτεμισία μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα μεταξύ άλλων από σέλινο, μαϊδανό, καρότο, παστινάκα την εδώδιμη, κολίανδρο κ.ά.
Άτομα αλλεργικά σε φτερά πουλερικών μπορεί να εκδηλώσουν συμπτώματα μετά από επαφή με αυγά και κοτόπουλο.
Άτομα ’’αλλεργικά’’ στο τσίμπημα μυρμηγκιού μπορεί επίσης συχνά να είναι ευαίσθητα σε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ισταμίνη, κυρίως οστρακόδερμα.
Η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί με την πάροδο του χρόνου να εξελιχτεί σε ιδιοπαθή ρινίτιδα με κύρια χαρακτηριστικά τη ρινική συμφόρηση και/ή την έκκριση.
Διαφορική διάγνωση
Ρινίτιδα από κρυολόγημα/ λοιμώδης ρινίτιδα, ολοετής αλλεργική ρινίτιδα, ολοετής μη αλλεργική ρινίτιδα, λοιμώδης ρινίτιδα (μεταξύ άλλων από Chlamydia pneumoniae).
Διερεύνηση
Ιστορικό, τυπικά συμπτώματα, που παρουσιάζονται στη διάρκεια μιας ή περισσότερων από τις περιόδους εκδήλωσης συμπτωμάτων (που αναφέρθηκαν παραπάνω). Επηρεάζουν τα συμπτώματα τον καθημερινό τρόπο ζωής (ύπνο, εργασία, σχολική φοίτηση); Αν ισχύει κάτι τέτοιο, συμπτώματα μέτρια ως σοβαρά. Διαφορετικά, ήπια συμπτώματα.
Ταυτόχρονη εκδήλωση άσθματος; (Ρωτήστε σχετικά με τυχόν ύπαρξη περιόδων δύσπνοιας, βήχα ειδικά τη νύχτα, βήχα/δυσχέρειες αναπνοής στην προσπάθεια, αίσθηση στενότητας/συριγμού στις αεροφόρες οδούς/ότι δεν μπορεί να εισπνεύσει άερα).
Η έναρξη της αλλεργίας μπορεί να συμβεί στην ενήλικη ζωή, αλλά πιο συχνά ξεκινάει πριν από την ηλικία των 25 ετών.
Οι δοκιμασίες μπορεί μερικές φορές να φανούν πολύ χρήσιμες πριν από την επιλογή ενός επαγγέλματος. Η επιλογή της μεθόδου διερεύνησης κάποιας αλλεργίας εξαρτάται από το ιστορικό και από το πόσο διαθέσιμη είναι κάθε μέθοδος στη συγκεκριμένη περιοχή.
Μπορεί να η δερματική δοκιμασία [prick test] με νυγμό (φθηνή), ραδιοαλλεργοπροσροφητική [RAST] δοκιμασία (ακριβή).
Το αποτέλεσμα της δοκιμασίας RAST, που βαθμονομείται στις κατηγορίες 1-5, δε δίνει πληροφορίες σχετικά με το επίπεδο ισχύος της αλλεργίας από το πιθανό αλλεργιογόνο, αλλά υποδηλώνει πόσο μεγάλη είναι η πιθανότητα να είναι αλλεργικός ο ασθενής.
Η δοκιμασία Phadiatop δίνει απάντηση με ναι ή όχι σχετικά με την ύπαρξη αντισωμάτων-IgE κατά των πιο σημαντικών εισπνευστικών αλλεργιογόνων, πρόκειται για φτηνή μέθοδο.
Αν χρειαστεί, μέτρηση PEF.
Δεν υπάρχουν διαθέσιμες μέθοδοι για εκτίμηση τυχόν υπεραντιδραστικότητας στη μύτη.