Λοιμώξεις και αθλητισμός
Βλέπε και το ξεχωριστό υποκεφάλαιο για την κάθε αντίστοιχη λοίμωξη.
Οι επιδράσεις της προπόνησης στο ανοσοποιητικό:
Η φυσική δραστηριότητα ήπιας έντασης βελτιώνει συνολικά το ανοσοποιητικό. Επιπλέον θεωρείται ότι το ανοσοποιητικό καταστέλλεται από την πιο ισχυρή (πιο έντονη) φυσική δραστηριότητα. Γίνεται λόγος για τις ώρες ‘‘με το ανοιχτό παράθυρο’‘ μετά από έντονη φυσική δραστηριότητα, στις οποίες έχει παρατηρηθεί αυξημένος κίνδυνος για τις λοιμώξεις του άνω αναπνευστικού.
Περιορισμοί στην προπόνηση:
Ισχύει ‘‘η κοινή λογική’‘.
Όταν εκδηλώνονται σημεία εξελισσόμενης λοίμωξης, απαιτείται η αποχή από την προπόνηση/συμμετοχή σε αγώνα, σε πυρετό (= > 38ο σε ηρεμία το πρωί), καθώς και σε ανύψωσή του στην ανάπαυση > 20% (πρωινή τιμή ή σε μέτρηση οποτεδήποτε μετά από ανάπαυση 5 λεπτών). Παρόμοια απαιτείται σε γενικό αίσθημα αδιαθεσίας με κόπωση, ακόμη και σε φυσιολογική θερμοκρασία.
Συμπτώματα λοίμωξης, όπως διάρροια, βήχας με απόχρεμψη, μυαλγίες και αρθραλγίες, αποτελούν αιτία ανάπαυσης αντί για προπόνηση.
Παραδείγματα συνηθισμένων λοιμώξεων στον αθλητισμό:
Λοιμώξεις άνω αναπνευστικού (ΛΑΑ: ‘‘κρυολόγημα’‘):
Η πιο συχνή λοίμωξη του αθλητή. Συνήθως οφείλεται σε ιό. Μεταδίδεται κυρίως με σταγονίδια. Τα συμπτώματα είναι υδαρής καταρροή, κόπωση, πονόλαιμος, δεκατική πυρετική κίνηση και αίσθημα αδιαθεσίας. Σε τέτοια συμπτώματα γενικά δε χρειάζονται εργαστηριακές εξετάσεις.
Σε ήπια ρινικά συμπτώματα, αλλά χωρίς πονόλαιμο, αίσθημα αδιαθεσίας, μυαλγίες, αύξηση του σφυγμού ή πυρετό δεν έχει αποδειχτεί ότι απαιτείται αποχή από τη δραστηριότητα. Το επίπεδο του τραχήλου ‘‘τραχηλικό σημείο’‘ αποτελεί παραδοσιακά το όριο, δηλαδή συμπτώματα από τον τράχηλο και πιο απομακρυσμένα αποτελούν αιτία ανάπαυσης αντί για προπόνηση.
Οι αθλητές με συμπτώματα από το άνω αναπνευστικό δεν επιτρέπεται να συμμετέχουν στην προπόνηση εξαιτίας του κινδύνου μετάδοσης στους συμπαίκτες της ομάδας τους.
– Αμυγδαλίτιδα/φαρυγγίτιδα, ‘‘κυνάγχη’‘:
Προκαλείται κυρίως από ιό. Το βασικό σύμπτωμα είναι πονόλαιμος και πυρετός εκτός από το γενικό αίσθημα αδιαθεσίας. Η αμυγδαλίτιδα μπορεί επίσης να προκληθεί από βακτηρίδια, ιδιαίτερα βήτα-αιμολυτικούς στρεπτόκοκκους, οπότε απαιτείται 10ήμερη θεραπεία με αντιβιοτικά.
Στην επισκόπηση του φάρυγγα αποκαλύπτονται διάσπαρτα επιχρίσματα στις αμυγδαλές. Έχουν ανευρεθεί στρεπτόκοκκοι μέχρι 7 ημέρες από την έναρξη της θεραπείας με αντιβιοτικά. Γι’ αυτό συνιστάται στον ασθενή να μη ξεκινάει τις δραστηριότητές του πριν από την ολοκλήρωση της θεραπείας.
– Λοιμώδης μονοπυρήνωση:
Προκαλείται από ιό. Οι περισσότερες λοιμώξεις είναι ασυμπτωματικές ή διέρχονται διακριτικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις εκδηλώνονται τα κλασικά συμπτώματα της μονοπυρήνωσης, ‘‘νόσου του φιλιού’‘. Η κόπωση, συχνά έντονη, αποτελεί το χαρακτηριστικό σύμπτωμα μαζί με ενοχλήσεις, που μοιάζουν με συνηθισμένη αμυγδαλίτιδα, συρρέοντα επιχρίσματα στις αμυγδαλές, διογκωμένοι τραχηλικοί και βουβωνικοί λεμφαδένες, μερικές φορές ηπατοσπληνομεγαλία ή ως και ίκτερο.
Στις εργαστηριακές εξετάσεις είναι υψηλές οι τιμές των λευκοκυττάρων, ενδεχομένως άτυπα λεμφοκύτταρα και συχνότερα υψηλές τιμές παραμέτρων ήπατος. Με την ταχεία δοκιμασία monospot ή τις ορολογικές δοκιμασίες μπαίνει η διάγνωση 1 εβδομάδα μετά από την έναρξη των κλινικών εκδηλώσεων. Για την αποδρομή της λοίμωξης απαιτείται αρκετό χρονικό διάστημα και μπορεί να επακολουθήσει κόπωση μεγάλης χρονικής διάρκειας.
Η θεραπεία είναι συμπτωματική. Οι αθλητές πρέπει να απέχουν από τις δραστηριότητες κατά τη διάρκεια των συμπτωμάτων της νόσου. Επιπλέον υπάρχει ο κίνδυνος για ρήξη του σπλήνα σε αθλήματα επαφής, ακόμη και όταν ο σπλήνας δεν είναι διογκωμένος στην ψηλάφηση. Η επάνοδος στην αθλητική δραστηριότητα μπορεί να ξεκινήσει αρχικά με την απυρεξία και απουσία των διάφορων συμπτωμάτων της νόσου, καθώς και όταν ο σπλήνας έχει επανακτήσει το φυσιολογικό του μέγεθος (μερικές φορές χρειάζεται υπερηχογράφημα) και επιπλέον όταν οι τιμές των εργαστηριακών εξετάσεων ήπατος βρίσκονται στα φυσιολογικά τους επίπεδα (ίσως χρειαστεί 3-4 μήνες).
– Γαστρεντερίτιδα, ‘‘στομαχική γρίπη’‘:
Προκαλείται κυρίως από διάφορους ιούς. Τα πρώτα συμπτώματα είναι διάρροια, εμετοί και πυρετός. Πιο σπάνια αίτια είναι τα βακτηρίδια, όπως η σαλμονέλα, η σιγκέλα ή το καμπυλοβακτηρίδιο. Η διαμονή στο εξωτερικό σε αθλητικές εγκαταστάσεις έχει οδηγήσει αρκετές φορές στο να προσβληθούν πολλοί αγωνιζόμενοι μιας ομάδας από π.χ. καμπυλοβακτηρίδιο. Κάτι τέτοιο μπορεί να παρεμποδίσει τη διενέργεια μεγάλου αριθμού προπονήσεων κατά τη διάρκεια προετοιμασίας πριν από την αγωνιστική περίοδο. Συχνά εκδηλώνονται αρθραλγίες!
Μεταδίδεται με την εντεροστοματική οδό.
Η οδηγία σε όσους ταξιδεύουν σε θερμές χώρες του εξωτερικού είναι να αποφεύγουν τις πηγές μετάδοσης, όπως κατανάλωση παγωτού, σαλάτας και χάμπουργκερ/ψημένου κρέατος από πλανόδιους πωλητές. Πόση μόνο εμφιαλωμένου νερού!
Η θεραπεία σε ιογενή γαστρεντερίτιδα είναι συμπτωματική με υγρά, αντιπυρετικά. Σε ήπιες περιπτώσεις κάτι τέτοιο αρκεί. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να είναι χρήσιμα τα αντιβιοτικά και σε ορισμένες περιπτώσεις (μεγάλη αφυδάτωση, επίδραση στη γενική κατάσταση) ενδεχομένως να χρειάζεται εισαγωγή σε νοσοκομείο. Η επάνοδος στο άθλημα επιτρέπεται πρωτίστως μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων και σε απυρεξία. Σε βακτηριακό αίτιο (στη Σουηδία) η δήλωση στο ινστιτούτο προστασίας από λοιμώδεις νόσους γίνεται μόνο μετά από την επιβεβαίωση της διάγνωσης από την εξέταση κοπράνων. Στην Ελλάδα (βλέπε ΚΕΕΛΠΝΟ) δε χρειάζεται επιβεβαίωση με αποτέλεσμα καλλιέργειας (βιολογικού υλικού ή τροφίμου), για να γίνει η δήλωση.
– Μετά από θεραπεία με πενικιλίνη ο αθλητής μπορεί να συνεχίσει την προπόνησή του ως συνήθως, αλλά τη διακόπτει σε εμφάνιση κόπωσης.
